Αλβανία: Οι σωροί σκουπιδιών δυσκολεύουν την ένταξη στην ΕΕ
Ρεπορτάζ DW
Στην επιδίωξη της Αλβανίας να ενταχθεί στην ΕΕ μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι οι περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις – και ιδίως η διαχείριση των απορριμμάτων. Μέχρι σήμερα ωστόσο η αλβανική κυβέρνηση δεν έχει διαμορφώσει ένα επαρκές και λειτουργικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Το αποτέλεσμα: πολλές πόλεις και φυσικές περιοχές στη χώρα καταλήγουν ακόμη βυθισμένες στα σκουπίδια.
Στα Τίρανα κάθε πρωί τα απορριμματοφόρα μαζεύουν τα οικιακά σκουπίδια. Στη συνέχεια κατευθύνονται στον χώρο υγειονομικής ταφής της Σάρα, έναν λόφο από απορρίμματα στα προάστια της πόλης. Πριν από επτά χρόνια η κυβέρνηση υποσχέθηκε να κατασκευάσει μια σύγχρονη μονάδα καύσης απορριμμάτων, η οποία θα είναι σε θέση να παράγει ταυτοχρόνως και ενέργεια. Σήμερα όμως το έργο παραμένει ημιτελές και βρίσκεται υπό διερεύνηση για διαφθορά.
Στα Τίρανα ζουν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Πρόκειται για μία ταχέως αναπτυσσόμενη πόλη που παράγει σχεδόν το ήμισυ των αστικών αποβλήτων όλης της Αλβανίας. Οι υποδομές της ωστόσο δεν έχουν εξελιχθεί με τον ίδιο ρυθμό και ως εκ τούτου δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις αυξανόμενες ανάγκες. Η αποκομιδή απορριμμάτων δεν εκτελείται βάσει συγκεκριμένου σχεδίου, η ανακύκλωση είναι σχεδόν ανύπαρκτη και ο κύριος χώρος ταφής πλησιάζει στα όρια της χωρητικότητάς του.
Ο περιβαλλοντολόγος Όλσι Νίκα, επικεφαλής της ΜΚΟ Eco Albania, δηλώνει ότι η κρίση απορριμμάτων της πρωτεύουσας έχει φτάσει σε οριακό σημείο. “Δεν πρόκειται μόνο για κακή διαχείριση. Το σύστημα ποτέ δεν λειτούργησε σωστά”, εξηγεί. “Οι μονάδες καύσης, που υποτίθεται πως θα έλυναν το πρόβλημα, δεν τέθηκαν ποτέ σε λειτουργία, και οι χώροι γύρω τους έχουν πλέον γεμίσει. Στη Σάρα άνοιξε πρόσφατα ένας νέος χώρος, αλλά ο χώρος ταφής δεν μπορεί να επεκτείνεται επ’ αόριστον”.
Η κατάσταση στα Τίρανα δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση για την Αλβανία. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής (INSTAT) στην Αλβανία το 2022 παρήχθησαν περίπου 820.000 τόνοι αστικών αποβλήτων. Σχεδόν το 77% κατέληξε σε χωματερές, λιγότερο από 20% ανακυκλώθηκε και το υπόλοιπο είτε κάηκε είτε δεν συλλέχθηκε ποτέ.
Κατά τον Νίκα αυτοί οι αριθμοί καταδεικνύουν πόσο εύθραυστο είναι το σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων συνολικά. “Στις δημοτικές αρχές δεν υπάρχουν ούτε οι δυνατότητες ούτε και συντονισμός για την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων”, επισημαίνει στη DW. “Οι περισσότερες λειτουργούν χωρίς επαρκή υποδομή, ενώ ο διαχωρισμός απορριμμάτων στην πηγή – δηλαδή στα ίδια τα νοικοκυριά – εναι σχεδόν ανύπαρκτος”.
Στόχος η προσέγγιση των ευρωπαϊκών προτύπων
Οι περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις αποτελούν για την Αλβανία τη μεγαλύτερη δοκιμασία στον δρόμο προς την ένταξη στην ΕΕ. Η διαχείριση των απορριμμάτων, που θεωρούνταν παλαιότερα ζήτημα τοπικής φύσης, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της ενταξιακής ατζέντας – και το σχετικό με το περιβάλλον και το κλίμα κεφάλαιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων θεωρείται ως το πιο περίπλοκο και κοστοβόρο για τη χώρα που προσπαθεί να συμμορφωθεί σε αυτό.
Ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα έκανε λόγο για το “δυσκολότερο ζήτημα γύρω από την ένταξή μας στην ΕΕ”, ενώ παραδέχτηκε κιόλας πως η πρόοδος στη διαχείριση και ανακύκλωση απορριμμάτων είναι μέχρι στιγμής περιορισμένη.
Η κυβέρνηση παρουσίασε νομοσχέδιο για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων και ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την ίδρυση μιας εθνικής εταιρείας αποκομιδής, η οποία θα είναι αρμόδια για τον συντονισμό της συλλογής και επεξεργασίας των απορριμμάτων σε εθνικό επίπεδο. Η μεταρρύθμιση αυτή θα αποτελέσει στροφή από το τωρινό αποκεντρωμένο σύστημα, όπου την ευθύνη επωμίζονται οι δήμοι, με στόχο την ενίσχυση της αποδοτικότητας και την προσέγγιση της εθνικής νομοθεσίας στα περιβαλλοντικά πρότυπα της ΕΕ.
Ο περιβαλλοντολόγος Νίκα σημειώνει πως “η κεντρική διαχείριση θα μπορούσε να βελτιώσει τον συντονισμό”, ωστόσο “χωρίς πολιτική βούληση, διαφάνεια και χρηματοδότηση, ο νέος νόμος θα έχει την ίδια τύχη με τις προηγούμενες πρωτοβουλίες”.
Περιβαλλοντική ρύπανση και τουρισμός
Η περιβαλλοντική ακτιβίστρια Ντενίσα Κάσα ίδρυσε πέρυσι την πολιτική πρωτοβουλία Rrjedha για την εξερεύνηση και τον καθαρισμό των ρυπασμένων ποταμών της Αλβανίας. Αυτό που ξεκίνησε τότε ως μία περιορισμένης εμβέλειας δράση έχει πλέον προσελκύσει πάνω από 180 εθελοντές σε όλη τη χώρα.
“Πολλοί ποταμοί έχουν μετατραπεί σε αγωγούς μεταφοράς απορριμμάτων”, παρατηρεί η Ντενίσα. “Σε πολλά χωριά δεν υπάρχουν κάδοι ή υπηρεσίες αποκομιδής, οπότε οι άνθρωποι ρίχνουν τα σκουπίδια τους κατευθείαν στο τοπικό ποτάμι ή στις όχθες του”. Μέσω των δράσεων καθαρισμού οι εθελοντές προσπαθούν να κινητοποιήσουν τους κατοίκους και να τους ενθαρρύνουν να συμμετάσχουν και αυτοί σε μελλοντικές δράσεις. Όπως τονίζει όμως η Ντενίσα, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση είναι ακόμη μικρή. “Οι άνθρωποι συχνά περιμένουν η αλλαγή να έρθει από κάπου αλλού και όχι από τους ίδιους. Και οι περιβαλλοντικοί φορείς δεν έχουν κινητοποιηθεί έντονα για να ενισχύσουν την κουλτούρα της προσωπικής ευθύνης”.
Ο Όλσι Νίκα υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο. “Οι ποταμοί μεταφέρουν τα απόβλητα κατά μήκος της ροής τους, μολύνοντας το έδαφος, τα υπόγεια ύδατα, ακόμα και τον αέρα, ενώ με την πάροδο του χρόνου το πλαστικό διασπάται σε μικροσωματίδια που εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα – ένας αόρατος αλλά διαδεδομένος κίνδυνος”.
Για την ακτιβίστρια Ντενίσα Κάσα η ρύπανση αντίκειται κστην εικόνα ενός φιλικού προς τον τουρισμό κράτους που καλλιεργεί η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια. “Ο τουρισμός θα έπρεπε να είναι το τελευταίο που εστιάζουμε, εφόσον δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τα σκουπίδια μας”, λέει.
“Οι επισκέπτες βλέπουν πλαστικά κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων, των ποταμών και των παραλιών, δηλαδή μέσα στη φύση που υποτίθεται πως διαφημίζουμε”. Ο τουρισμός επιδεινώνει το πρόβλημα, αυξάνοντας την κατανάλωση και τον όγκο πλαστικών απορριμμάτων. Χωρίς λειτουργικό σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων, αυτό μπορεί εύκολα να γυρίσει μπούμερανγκ. “Μπορεί κανείς ακόμη να απολαύσει τη φύση της Αλβανίας, αλλά είναι δύσκολο να μη νιώσει απογοήτευση για το πώς τη μεταχειριζόμαστε”. Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
Πηγή: Deutsche Welle
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
