Η αγορά στο όριο: Επενδυτική ευφορία, τεχνητή νοημοσύνη και το φάντασμα της φούσκας – FinanceNews.gr

Εκρηκτική άνοδος : Οι αγορές μετοχών έχουν μετατραπεί σε μια θνησιγώς φουσκωμένη φούσκα, έτοιμη να σκάσει ανά πάσα στιγμή. Οι αποτιμήσεις αγγίζουν ιστορικά υψηλά, η συγκέντρωση κεφαλαίων σε λίγες μετοχές έχει φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα και η κερδοσκοπία επανέρχεται με την ένταση που προμήνυε προηγούμενες χρηματοπιστωτικές καταρρεύσεις. Η αίσθηση ασφάλειας είναι ψευδαίσθηση — και η κατάρρευση μπορεί να έρθει πιο γρήγορα από όσο φανταζόμαστε.

Η ιλιγγιώδης πορεία των χρηματιστηριακών αγορών τα τελευταία χρόνια έχει πυροδοτήσει έντονο προβληματισμό για το κατά πόσο η άνοδος αυτή στηρίζεται σε πραγματικά θεμελιώδη μεγέθη ή σε κερδοσκοπικές προσδοκίες. Οι δείκτες αποτίμησης έχουν εκτοξευθεί, η ρευστότητα κατευθύνεται σε περιορισμένο αριθμό «κολοσσών» της αγοράς, ενώ τα σημάδια υπερβολής πληθαίνουν.

Οι προειδοποιήσεις της Wall Street για την τεχνητή νοημοσύνη

Η υπερβολική επενδυτική ευφορία και οι ιστορικές αναλογίες προκαλούν συναγερμό στους αναλυτές, καθώς η αγορά τεχνητής νοημοσύνης απορροφά κεφάλαια σε πρωτοφανή επίπεδα.

Ο Michael Hartnett, επικεφαλής στρατηγικής της Bank of America, υπενθυμίζει ότι «καμία φούσκα στην Ιστορία δεν διασώθηκε όταν οι κεντρικές τράπεζες αυστηροποίησαν τη νομισματική πολιτική». Παρά το γεγονός ότι η Fed δεν έχει αυξήσει τα επιτόκια το τελευταίο δίμηνο, προσφέροντας μια πρόσκαιρη «ανάσα» ρευστότητας, η αίσθηση ασφάλειας που δημιουργείται μπορεί να είναι παραπλανητική.

Ροές κεφαλαίων και επενδυτική ευφορία

Η υπερβολική αισιοδοξία αποτυπώνεται στις ροές κεφαλαίων: σε μόλις τρεις εβδομάδες, τα παγκόσμια ETFs μετοχών απορρόφησαν 152 δισ. δολάρια, ενώ η διατήρηση κεφαλαίων σε προϊόντα ρευστότητας έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Οι επενδυτές φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει κάθε στρατηγική άμυνας.

Η επανάληψη ενός ιστορικού μοτίβου

Ένα ανησυχητικό στατιστικό στοιχείο δείχνει ότι για πέντε συνεχόμενους μήνες, το χαμηλότερο επίπεδο του δείκτη S&P 500 σημειώθηκε την πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης κάθε μήνα — κάτι που είχε παρατηρηθεί τελευταία φορά το 1928, έναν χρόνο πριν το κραχ του 1929. Αν και ο Hartnett αποφεύγει να μιλήσει για κορύφωση, η ιστορική συμμετρία λειτουργεί ως σαφές προειδοποιητικό σήμα.

Η τεχνητή νοημοσύνη ως «μαύρη τρύπα» κεφαλαίου

Η επενδυτική φρενίτιδα γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη φτάνει πρωτοφανή επίπεδα. Μόνο το 2025, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για data centers και εξοπλισμό εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 400 δισ. δολάρια — ξεπερνώντας ακόμη και τις συνολικές δαπάνες του προγράμματος Apollo. Οι εκτιμήσεις για το 2026 και το 2027 ξεπερνούν τα 500 δισ. δολάρια ετησίως, ποσό αντίστοιχο με το ΑΕΠ μιας χώρας όπως η Σιγκαπούρη.

Παρά όμως τις τεράστιες επενδύσεις, η αγορά υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης παραμένει περιορισμένη, στα 12 δισ. δολάρια ετησίως — δημιουργώντας ένα χάσμα ανάμεσα στις δαπάνες και την πραγματική απόδοση, με συνέπεια στρεβλή κατανομή κεφαλαίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το σημείο κορεσμού

Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα φτάνουν σε τεχνολογικό και οικονομικό κορεσμό: το GPT-3 κόστισε περίπου 50 εκατ. δολάρια, το GPT-4 500 εκατ., ενώ το GPT-5 έφτασε τα 5 δισ. — χωρίς ουσιαστικό τεχνολογικό άλμα. Η αναλογία κόστους προς απόδοση επιδεινώνεται, ενώ οι εμπορικές εφαρμογές δεν έχουν αποδείξει βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα. Το αποτέλεσμα είναι μια βιομηχανία που λειτουργεί περισσότερο ως μηχανισμός κατανάλωσης κεφαλαίου παρά ως πηγή παραγωγής του.

Οι προειδοποιήσεις της Wall Street

Ο διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, Ντέιβιντ Σόλομον, προειδοποιεί για αυξημένη πιθανότητα σημαντικής διόρθωσης μέσα στους επόμενους 12–24 μήνες. Ο Τζεφ Μπέζος μιλά για «βιομηχανική φούσκα», ενώ αναλυτές της Saxo Bank συγκρίνουν την τρέχουσα κατάσταση με τις μεγάλες κερδοσκοπικές μανίες του παρελθόντος.

Η MacroStrategy εκτιμά ότι η τρέχουσα φάση υπερβαίνει τη φούσκα dot-com: η στρεβλή κατανομή κεφαλαίου είναι 17 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του διαδικτύου και 4 φορές μεγαλύτερη από τη φούσκα των στεγαστικών δανείων του 2008. Αν οι προβλέψεις αυτές επαληθευτούν, η έκρηξη μπορεί να έχει συστημικές επιπτώσεις πέρα από την τεχνολογική αγορά.

Η χρηματιστηριακή περιουσία

Η απόκλιση ανάμεσα στις χρηματιστηριακές αποτιμήσεις και την πραγματική οικονομία διευρύνεται επικίνδυνα. Οι μετοχές πολυτελών αγαθών, όπως η Ferrari, καταγράφουν ρεκόρ αποδόσεων, ενώ εταιρείες που απευθύνονται σε χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως η Dollar General, υποχωρούν. Σύμφωνα με τη Bank of America, η συνολική χρηματιστηριακή περιουσία είναι σήμερα έξι φορές μεγαλύτερη από το μέγεθος της πραγματικής οικονομίας. Η ανισορροπία αυτή ενισχύει τις κοινωνικές αποκλίσεις και τη μακροοικονομική αστάθεια.

Kίνδυνος αποπληθωριστικής ύφεσης

Το δυσμενέστερο σενάριο προβλέπει κίνδυνο αποπληθωριστικής ύφεσης. Σε περίπτωση απότομης διόρθωσης, η Fed και η κυβέρνηση Τραμπ θα έχουν περιορισμένα μέσα στήριξης. Η υποτίμηση του δολαρίου θα μπορούσε να τονώσει την ανταγωνιστικότητα, αλλά θα προκαλούσε διεθνείς αναταράξεις.

Ο οικονομολόγος Paul Kedrosky συγκρίνει τη σημερινή συγκυρία με το τηλεπικοινωνιακό «boom» της δεκαετίας του ’90 — περίοδο μαζικής υπερεπένδυσης που άφησε πίσω της αποπληθωρισμό κεφαλαίων και βραχυπρόθεσμη στασιμότητα. Η ιστορία διδάσκει ότι κάθε τεχνολογική επανάσταση περνά πρώτα από κύμα υπερβολής και διόρθωσης.

Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γίνει η πιο μεταμορφωτική τεχνολογία του 21ου αιώνα. Όμως, όπως οι σιδηρόδρομοι του 19ου ή το διαδίκτυο του 20ού αιώνα, ίσως χρειαστεί πρώτα να περάσει από τη δική της καταστροφική εξυγίανση. Το ερώτημα δεν είναι αν η τεχνολογία θα αλλάξει τον κόσμο, αλλά με ποιο κόστος και πώς οι αγορές θα προσαρμοστούν πριν αποκαλυφθούν οι πραγματικοί νικητές.

Σχετικά άρθρα:

Δημόσιο: Δρομολογείται η επέκταση της Ψηφιακής Κάρτας – FinanceNews.gr Ψηφιακός κυκλώνας ελέγχων από την ΑΑΔΕ για αδήλωτα και «μαύρο» χρήμα: Ποιοι μπαίνουν στο μικροσκόπιο – FinanceNews.gr Νίκος Ανδρουλάκης: «Το τέλος στον θεσμικό σας κατήφορο θα το βάλει ο λαός» – FinanceNews.gr Στουρνάρας: Ανθεκτική οικονομία, σταθερό ισοζύγιο και επενδυτική πύλη η Ελλάδα