Η Τουρκία και το γεωπολιτικό πιόνι της Λιβύης: Τι επιδιώκει ο Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο
Στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, η Τουρκία ξεδιπλώνει ένα σταθερό και πολυεπίπεδο σχέδιο στρατηγικής διείσδυσης, χρησιμοποιώντας ως κύριο μοχλό τη Λιβύη.
Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της Τουρκικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO) και της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) για σεισμικές έρευνες στα λιβυκά ύδατα –χωρίς να κατονομάζονται επακριβώς οι περιοχές– αναζωπυρώνει το μέτωπο που άνοιξε το διαβόητο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Τα δεδομένα ως γεωπολιτικό όπλο
Το Μνημόνιο, το οποίο υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη, προβλέπει διδιάστατες σεισμικές έρευνες σε έκταση 10.000 χλμ2, με την ανάλυση των δεδομένων να ολοκληρώνεται εντός εννέα μηνών.
Αν και δεν προβλέπει εξόρυξη ή γεώτρηση, οι αναλυτές τονίζουν ότι η απόκτηση σεισμικών δεδομένων αποτελεί το κρίσιμο πρώτο βήμα για τον έλεγχο των θαλάσσιων πόρων. Με άλλα λόγια, η Τουρκία αποκτά πρόσβαση στη γνώση που διαμορφώνει πολιτικές και επενδυτικές αποφάσεις.
Η πληροφορία αυτή μπορεί να επιτρέψει στην Άγκυρα να επηρεάσει τις ενεργειακές επιλογές της Λιβύης, τη στιγμή που η Ελλάδα προωθεί διαγωνισμούς για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, με τη συμμετοχή κολοσσών όπως η Chevron. Το χτύπημα της Τουρκίας είναι προληπτικό, αντανακλαστικό και στοχευμένο.
Οι δηλώσεις που δείχνουν τις προθέσεις
Ο Τούρκος εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Οντσού Κετσελί έσπευσε να υπερασπιστεί τόσο τη νέα συμφωνία όσο και το μνημόνιο του 2019, μιλώντας για «νόμιμες συμφωνίες που προστατεύουν τα συμφέροντα της Τουρκίας» και κατηγορώντας την Ε.Ε. ότι υιοθετεί τις «μαξιμαλιστικές θέσεις» της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από την πλευρά της Λιβύης, τόσο η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στην Τρίπολη όσο και η αντίπαλη αρχή της Βεγγάζης, υπό τον Οσάμα Χαμάντ (άνθρωπο του Χαφτάρ), εμφανίστηκαν ασυνήθιστα εναρμονισμένες στη στήριξη της Άγκυρας. Ο Χαμάντ διεμήνυσε ότι «η Λιβύη διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει σε κάθε αμφισβήτηση της κυριαρχίας της», κατηγορώντας την Ελλάδα για «προκλητικές δηλώσεις».
Οι εκτιμήσεις των αναλυτών
Μιλώντας στη Naftemporiki TV, ο πρέσβης επί τιμή Δημήτρης Καραϊτίδης υπογράμμισε ότι «η Τουρκία παραμένει πιστή στη στρατηγική της, ανεπηρέαστη από διεθνείς αντιδράσεις» και ότι «η συμφωνία είναι επιτυχία για την Άγκυρα, η οποία θέλει να ενεργοποιήσει πλήρως το μνημόνιο».
Ο διεθνολόγος Σταύρος Καλεντερίδης εξήγησε πως «η Λιβύη δεν λειτουργεί ως διεθνής δρών, αλλά ως γεωπολιτικό πιόνι της Τουρκίας», και χαρακτήρισε την αντίδραση της Λιβύης ως «υποκινούμενη από την Άγκυρα με στόχο να αποθαρρυνθεί η Chevron».
Ο ναύαρχος ε.α. Νίκος Σπανός επισήμανε ότι «η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τις διεθνείς συμμαχίες της και να προβάλει τη νομική ακυρότητα όλων των τουρκολιβυκών συμφωνιών», προσθέτοντας ότι «η Τουρκία χρησιμοποιεί τη Λιβύη για να διατηρεί επιρροή νοτίως της Κρήτης».
Η διπλωματία σε σταυροδρόμι
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ετοιμάζει επίσκεψη στη Λιβύη σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τα χειρότερα. Κάποιοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε η ελληνική πλευρά να έχει κινηθεί πιο γρήγορα.
Αν η επίσκεψη Γεραπετρίτη που γίνεται σε εμφανώς τεταμένο κλίμα αποτύχει να αποδώσει καρπούς, υπάρχει Plan B: διεθνοποίηση της διαφοράς, προσφυγή σε διεθνή όργανα και επαναβεβαίωση της συμφωνίας ΑΟΖ με την Αίγυπτο του 2020.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο, αν και μη δεσμευτικό έναντι τρίτων, αποτελεί το πιο επικίνδυνο εργαλείο της Άγκυρας για να παραμείνει στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου. Και τώρα, με τις σεισμικές έρευνες, η Τουρκία προχωρά σε ένα βήμα που δεν παράγει δικαιώματα, αλλά συγκεντρώνει δεδομένα – και άρα εξουσία.
Η γεωπολιτική σκακιέρα της Μεσογείου δεν κινείται μόνο με φρεγάτες και χάρτες. Κινείται με bytes, συμφωνίες, τεχνικά μνημόνια και γεωλογικά δεδομένα. Η Τουρκία το γνωρίζει. Και παίζει μεθοδικά.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
