Συνέντευξη του Αμερικανού πρέσβη στην Καθημερινή: Διάλογος, Αιγαίο και ο φόβος της συνεκμετάλλευσης

Η πρόσφατη συνέντευξη του Αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, στην εφημερίδα Καθημερινή επανέφερε στην ελληνική δημόσια συζήτηση το πώς ακριβώς αντιλαμβάνονται οι Ηνωμένες Πολιτείες τη «λύση» των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Αμερικανός διπλωμάτης μίλησε για μια «νέα τάξη πραγμάτων» στην περιοχή, για τον ρόλο της Ουάσιγκτον ως «γέφυρας» ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία και για ένα ενεργειακό σχήμα που θα ενώνει την Κασπία με τη Μεσόγειο, με τις δύο χώρες ως βασικό πέρασμα.
Το πρώτο στοιχείο που ξεχωρίζει κανείς στη συνέντευξη είναι η επιμονή στην έννοια της επικοινωνίας και της συνεργασίας. Ο Μπάρακ παρουσιάζει την ιδέα ότι τα παλιά τραύματα πρέπει να μπουν στην άκρη, πως δύο χώρες «δεμένες η μία με την άλλη» δεν γίνεται να μένουν εγκλωβισμένες σε διαφορές αιώνων, και ότι η ευημερία μπορεί να λειτουργήσει ως αντίδοτο στον φόβο.
Για την ελληνική πλευρά, η λέξη συνεργασία κρύβει πάντα ένα κρίσιμο ερώτημα. Συνεργασία πάνω σε ποια βάση; Στο διεθνές δίκαιο και στην πλήρη αναγνώριση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων ή σε κάποιο «πολιτικό συμβιβασμό» που θολώνει τα όρια ανάμεσα σε κυριαρχία και συνδιαχείριση;
Το Αιγαίο δεν είναι «ουδέτερο πεδίο» αλλά χώρος όπου η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν για την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ, το εύρος των χωρικών υδάτων, τον εναέριο χώρο, μια διαμάχη δεκαετιών.

Η έννοια της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου δεν εμφανίζεται τώρα για πρώτη φορά. Στο παρελθόν Τούρκοι αξιωματούχοι, όπως ο Χουλουσί Ακάρ, έχουν μιλήσει ανοιχτά για «κοινή αξιοποίηση» του φυσικού πλούτου του Αιγαίου, παρουσιάζοντάς τη μάλιστα ως «win-win» λύση.
Επίσης, αναλύσεις έχουν αναφέρει ότι και Αμερικανοί αξιωματούχοι, όπως ο τότε αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν το 2013, είχαν αφήσει να εννοηθεί πως η αξιοποίηση των κοιτασμάτων μπορεί να γίνει με «συνεργατικό» σχήμα Ελλάδας-Τουρκίας, κάτι που στη χώρα μας ερμηνεύτηκε ως στήριξη της συνεκμετάλλευσης.
Δεν είναι λοιπόν παράξενο που οι αναφορές του Μπάρακ σε ενεργειακή «φόρμουλα» και «νέα περιφερειακή τάξη πραγμάτων» ξυπνούν παλιές ανησυχίες.

Από την άλλη πλευρά, πρέπει να σημειωθεί ότι ο πρέσβης δεν κατονομάζει το Αιγαίο ούτε περιγράφει συγκεκριμένο μοντέλο κοινής εκμετάλλευσης κοιτασμάτων. Μιλά γενικά για ενεργειακά αποθέματα στην Κασπία, για τη σύνδεσή τους με τη Μεσόγειο και για την ανάγκη να άρουν τα πολιτικά εμπόδια μέσα από την ευημερία και τη συνεργασία.
Το ζήτημα είναι ότι για την Ελλάδα, κάθε τέτοια γενική διατύπωση ακούγεται επικίνδυνα «ελαστική», αν δεν συνοδεύεται από ξεκάθαρη αναφορά στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και στην υποχρέωση οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών πριν από οποιαδήποτε κοινή αξιοποίηση.

Συμπερασματικά, η συνέντευξη του Αμερικανού πρέσβη δείχνει ξεκάθαρα ότι η Ουάσιγκτον επιθυμεί να παίξει ρόλο «διαμεσολαβητή» και να οικοδομήσει ένα πλαίσιο ενεργειακής και πολιτικής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν προτείνει ευθέως συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, αλλά  ούτε και σταθερή προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, στη σαφή οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και στη βεβαιότητα ότι η συνεργασία δεν θα γίνει σε βάρος της κυριαρχίας της χώρας, αλλά με πραγματικό σεβασμό στα δικαιώματά της.

Σχετικά άρθρα:

Τιμή χρυσής λίρας & οι κρυμμένοι θησαυροί της Ελλάδας Από 1ης Οκτωβρίου νέα πλατφόρμα για ραντεβού στα νοσοκομεία – Ενιαίο σύστημα και αύξηση διαθεσιμότητας Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Το μεγάλο «ξεσκαρτάρισμα» – Ποιοι μένουν εκτός, τι αλλάζει στην αγορά Ποιες κατηγορίες ανηλίκων υποχρεούνται να υποβάλουν φορολογική δήλωση