Τίτλοι τέλους για τον «Μανδραγόρα»

Μία ακόμα απώλεια για τον περιοδικό Τύπο και κυρίως για τα Γράμματα και τις Τέχνες, αποτελούν οι τίτλοι τέλους του περιοδικού «Μανδραγόρας», του τετραμηνιαίου περιοδικού «για την Τέχνη και τη ζωή», έπειτα από τριάντα δύο ολόκληρα χρόνια γόνιμης κυκλοφορίας.

Ξεκίνησε τον Μάιο του 1993 και η ζωή του σταμάτησε με το 72ο τεύχος (Απρίλιος- Σεπτέμβριος 2025). Μια πορεία απλωμένη σε περίπου 108.000 σελίδες μεγάλου μεγέθους (25Χ35) με πληθώρα ποικίλης ύλης για την ποίηση, την πεζογραφία, τις τέχνες γενικότερα και δεκάδες αφιερώματα στους σημαντικότερους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών. Με το ξεκίνημα του περιοδικού ο «Μανδραγόρας» δημιούργησε και σειρά άνω των 400 ποιητικών βιβλίων, καθώς και άλλων πεζογραφίας, δοκιμίων, λευκωμάτων, μεταφράσεων ποίησης και πεζογραφίας.

Στο σημείωμα του εκδότη του τελευταίου τεύχους ο Κώστας Κρεμμύδας γράφει μεταξύ άλλων: «…αμείλικτες οι συνθήκες στην παραγωγή, τη διάθεση, την προώθηση, τη διασφάλιση μιας στοιχειώδους επιβίωσης του περιοδικού σ΄ αυτόν τον κόσμο και την εποχή». Αυτή η εποχή που στρέφει τους αναγνώστες στην ψηφιακή εποχή της ενημέρωσης, στην εικόνα παρά στις λέξεις, στην χειραγωγούμενη ενημέρωση, μακριά από ό,τι οξύνει την κριτική σκέψη και καλλιεργεί την αισθητική μας.

Όπως αναφέρει ο εκδότης του «Μανδραγόρα» «στο περιοδικό, ο αναγνώστης έβρισκε συνύπαρξη διαφορετικών απόψεων, ρευμάτων, τρόπων γραφής, προσέγγισης της κοινωνικής πραγματικότητας, αφού μόνο μέσω του πλουραλισμού και της πολυφωνίας εμπλουτίζεται ο λόγος και η σκέψη. Δίχως διακρίσεις, σκοπιμότητες, ισορροπίες, περιττές και μάλλον ανούσιες περιχαρακώσεις, με μόνο κριτήριο την αισθητική επάρκεια ενός κειμένου, αλλά και τη στήριξη νέων ιδεών και δημιουργών,

Ίσως ήταν το μοναδικό περιοδικό με συντακτική ομάδα που λειτουργούσε επί της ουσίας με εβδομαδιαίες συναντήσεις, κατά τις οποίες εξέταζε όλες ανεξαιρέτως τις συνεργασίες, καταλήγοντας, μετά από δημιουργικές και επίπονες συζητήσεις, για το δημοσιεύσιμο ή μη, τον σχεδιασμό αφιερωμάτων, την οργάνωση δημόσιων εκδηλώσεων, τη συνεργασία με άλλα περιοδικά, τις παρεμβάσεις σε κρίσιμα ζητήματα, ευαισθητοποιώντας μέλη, φίλους και  αναγνώστες. Τη συντακτική ομάδα αποτελούσαν Τζέλα Ασπρογέρακα-Γρίβα, Χρήστος Γιαννακός, Πηνελόπη Ζαρδούκα, Κώστας Κρεμμύδας, Κωνσταντίνος Κωσταβάρας, Σταύρος Μίχας, Θανάσης Μίχος, Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, Βιβή Τουρογιάννη και Χρήστος Χαρτοματσίδης. Την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε η Αθηνά Τελιγάδα.

Πέραν του περιοδικού ο «Μανδραγόρας» είχε πολυσχιδή πολιτιστική δράση. Σταχυολογούμε λίγες από αυτές: Συμμετείχε (1998-2018) στην Οργανωτική Επιτροπή του Συμποσίου Ποίησης στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στην Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης με διαφορετική θεματική κάθε χρόνο. Οργάνωσε εκδηλώσεις (ΟΤΟΕ), για τους Κική Δημουλά, Αλέξη Σεβαστάκη, Μανόλη Λαμπρίδη, Θανάση Κωσταβάρα, Βύρωνα Λεοντάρη , Θανάση Τζούλη, Σωκράτη Σκαρτσή, για την Ανθολογία της γενιάς του ’90 και για την «Ποίηση της ήττας», για τον Καραγκιόζη των Χαρίδημων κ.ά.

Μεταξύ άλλων οργάνωσε συναυλία με έργα του Νότη Μαυρουδή, συναυλία με αφορμή την έκδοση της Ανθολογίας ελληνικής ποίησης και τραγουδιού του Σωκράτη Λ. Σκαρτσή (Αρχαία Ολυμπία 1997). Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την εμφάνιση του Υπερρεαλιστικού Κινήματος συμμετείχε στα Ελευθέρια Θράκης. Κατά τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την γέννηση του Νικόλαου Κάλας οργάνωσε με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο. Συμμετείχε σε ολονυκτίες Ποίησης στον «Φούρνο» της οδού Μαυρομιχάλη, στην Καλαμιώτου και σε δημόσιους χώρους της πόλης. Οργάνωσε Ημερίδες, στην Σκιάθο για τον ποιητή Ζήση Οικονόμου, για την  Επιθεώρηση Τέχνης, για τον Ηλία Πετρόπουλο, στη Στοά του Βιβλίου και στο αίθριο της Στοάς στο «Καφέ Πόλις», στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης κ.ά..

Εικαστικές δράσεις έγιναν μεταξύ άλλων στις γκαλερί Άνεμος, Άστρα, Αστρολάβος, Titanium, Το Μήλο, Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Μελίνα Μερκούρη».

Ως απάντηση-αντίσταση των ποιητών και μουσικών στην οικονομική κρίση και στα Μνημόνια οργάνωσε με τον ποιητή Γιώργο Δουατζή και τον μουσικό παραγωγό Άγγελο Σφακιανάκη την εκδήλωση «Είμαστε Εδώ με Ποιήματα & Μουσική», στην πλατεία Κλαυθμώνος για τρία χρόνια (2012-2014) με συμμετοχή δεκάδων ποιητών, μουσικών, τραγουδιστών, καθώς και χιλιάδων κόσμου.

Οργάνωσε επίσης επτά μηνιαίες συναντήσεις με θέμα «Γιατί η Ποίηση;» με αναγνώσεις ποιημάτων και διεξοδική συζήτηση γύρω από την ποίηση στο Nosotros. Στο ξεκίνημα συμμετείχαν οι ποιητές Τίτος Πατρίκιος, Γιώργος Δουατζής, Παναγιώτης Αρβανίτης και Έλενα Ψαρρέα και την εκδήλωση «Ξούθου, η σιωπή της πόλης» – Ομαδική έκθεση και παράλληλες δράσεις Ελλήνων και ξένων εικαστικών, ποίηση, θέατρο, μαθήματα χαρακτικής, εκθέσεις, συναυλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, προβολές ντοκιμαντέρ.

Αφιερώματα έγιναν μεταξύ άλλων για τους Πιερ Πάολο Παζολίνι, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη,  Τάσο Λειβαδίτη, Βασίλη Ρώτα, Kώστα Kουλουφάκο,  Άρη Aλεξάνδρου, Έκτορα Kακναβάτο, Γιάννη Σκαρίμπα,  Bύρωνα Λεοντάρη, Θωμά Γκόρπα, Δ. Π. Παπαδίτσα, Ιάσονα Δεπούντη, Μένη Κουμανταρέα, Zήση Oικονόμου, Nάνο Bαλαωρίτη, Νικόλαο Κάλα, Μάτση Χατζηλαζάρου, Νίκο Καρούζο, Zακ Λακαριέρ,  Μιχαήλ Μήτρα, Περικλή Kοροβέση, Aριστοτέλη Nικολαΐδη, Σωκράτη Σκαρτσή,  Nότη Mαυρουδή,  Hλία Πετρόπουλο, M. Kαραγάτση, Mαντώ Aραβαντινού, Τάκη Σινόπουλο, Τάσο Δενέγρη, Μάριο Χάκκα, Γιώργο Σαραντάρη, Δημήτρη Pαυτόπουλο, Mήτσο Aλεξανδρόπουλο, Μάρκο Αυγέρη, Eυτύχη Mπιτσάκη, Θανάση Κωσταβάρα, Ζήση Οικονόμου, Γιώργη Παυλόπουλο, Χριστόφορο Μηλιώνη, Αλέξανδρο Ίσαρη, Κώστα Μόντη, στον Kαραγκιόζη των Χρήστου, Γιώργου, Σωτήρη Xαρίδημου κ.ά. Αφιερώματα έγιναν επίσης, στη Δημιουργική Γραφή, στην «Eπιθεώρηση Tέχνης», στην «Ποίηση της Ήττας», στο δημοτικό τραγούδι, στη βέλγικη γαλλόφωνη λογοτεχνία και στη λογοτεχνία στην Eκπαίδευση.

Εικαστικά

Κάθε τεύχος του «Μανδραγόρα φιλοξενούσε και έργα εικαστικών δημιουργών. Μεταξύ αυτών οι Αλέκος Φασιανός, Χρόνης Μπότσογλου, Frida Kalo, Mary Wilson, Pat Andrea, Benoit Pare, Γιώργος Λαζόγκας, Δανιήλ, Θόδωρος Παπαγιάννης, Δημοσθένης Kοκκινίδης, Κυριάκος Ρόκος, Γιώργος Χουλιαράς, Κυριάκος Κατζουράκης, Χρήστος Αλαβέρας, Αχιλλέας Χρηστίδης, Φαίδων Πατρικαλάκις, Νίκος Παπαλουκά, Γιάννης Αλεξάκης,  Άννα Παλιεράκη, Απόστολος Γιαγιάννος, Βαγγέλης Δημητρέας. Άντζυ Καρατζά, Γιούλικα Λακερίδου, Γιάννης Βαλαβανίδης, Costis Τριανταφύλλου, Γιάννης Παπαγιάννης, Στέφανος Ρόκος, Δημήτρης Ρόκος, Ειρήνη Κανά. Βαγγέλης Σεβαστάκης.,  Σαράντης Καραβούζης, Ανακρέων Καναβάκης,  Νέλλη Γαβρόγλου, Γιάννης Χαΐνης, Σοφία Λέρτα, ΣΤΑΘΗΣ (Σταυρόπουλος),  Έντα Δημοπούλου κ.ά. Επίσης μετείχαν φωτογράφοι, όπως οι Κώστας Ορδόλης, Μιχάλης Κευγάς, Κώστας Τσώλης, Ηλίας Μπουργιώτης, Ευάγγελος Ψηρούκης, Μιχάλης Μπολιάκης, Άγγελος Καλοδούκας, Γιώργος Νικολαΐδης, Γιούλικα Λακερίδου κ.ά.

Με πικρία αποχαιρετάμε τον «Μανδραγόρα» που μας κράτησε παραγωγική συντροφιά πάνω από τρεις δεκαετίες, μεταφέροντάς μας το έργο, τις σκέψεις, τις πνευματικές ανησυχίες σημαντικών ανθρώπων των Γραμμάτων και της Τέχνης.

Οφείλω τέλος να σημειώσω την αλγεινή εντύπωση που προκαλεί το γεγονός της μη αναφοράς του κλεισίματος του «Μανδραγόρα», από κανένα ομοειδές έντυπο ή ηλεκτρονικό λογοτεχνικό μέσο. Σε μια εποχή όπου αγκομαχούν για την επιβίωση τα έντυπα λογοτεχνικά περιοδικά με όλο και λιγότερους συνδρομητές και αναγνώστες. Ο κοινός  στόχος της ενημέρωσης των αναγνωστών για τα λογοτεχνικά δρώμενα και μάλιστα με πνευματική τροφή, έπρεπε να υπερβαίνει μεγαθύμως τις όποιες μικροψυχίες.

Σχετικά άρθρα:

ΤτΕ: Στο 0,25% το αντικυκλικό κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας Constitution of the Board of Directors into a body – Composition of the Committees of the Board of Directors [13.6.2025] Αποτελούσε το Ιράν άμεση πυρηνική απειλή για το Ισραήλ; – FinanceNews.gr EBA: Ανθεκτικές οι ευρωτράπεζες σε σοβαρή ύφεση