Τα πέντε σενάρια για τις συντάξεις χηρείας

Κάθε μέρα που περνά και δεν υπάρχει λύση, περιπλέκει  και περισσότερο το θέμα των συντάξεων χηρείας. Το πολιτικό κόστος μιας μείωσης στις συντάξεις χηρείας όσων δικαιούχων δεν είδαν τις συντάξεις να μειώνονται μετά την τριετία, παρά τη σχετική πρόβλεψη του νόμου,  θεωρείται υψηλό, καθώς πρόκειται για μια ιδιαίτερα ευαίσθητη κοινωνική ομάδα.

Την ίδια στιγμή, οι δημοσιονομικές πιέσεις είναι έντονες, ενώ και οι δικαστικές εκκρεμότητες με προσφυγές που βρίσκονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσθέτουν αβεβαιότητα, καθώς το θέμα των συντάξεων χηρείας είναι άμεσα συνδεδεμένο και με το ερώτημα εάν ο δικαιούχος δύο συντάξεων πρέπει να λαμβάνει διπλή εθνική σύνταξη ή μόνο μία. Στο υπουργείο Εργασίας γνωρίζουν ότι πρέπει να υπάρξει μια δίκαιη λύση και για τον λόγο αυτό, επεξεργάζεται τουλάχιστον 5 πιθανές λύσεις, από την υπό προϋποθέσεις εφαρμογή του νόμου έως και την πλήρη αλλαγή του καθεστώτος που διέπει τις συντάξεις χηρείας.

Αναλυτικά, το πρόβλημα έχει ως εξής:

Από το 2016, ο νόμος  4387 ή «Νόμος Κατρούγκαλου» ορίζει πως η σύνταξη χηρείας για θανάτους που συντελέστηκαν από την ψήφιση του νόμου και μετά καταβάλλεται στο 70% της σύνταξης του θανόντος, κατά τα πρώτα τρία χρόνια.

Στη συνέχεια, εφόσον ο ή η δικαιούχος εργάζεται ή λαμβάνει δική του/της σύνταξη, πρέπει να μειωθεί στο 35% της σύνταξης του θανόντος. Η περικοπή αυτή εφαρμόστηκε μόνο για τους δικαιούχους του δημοσίου, ενώ ακόμη και σήμερα δεν εφαρμόζεται σε δικαιούχους που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, αρχικά με πρόσχημα την αδυναμία του μηχανογραφικού συστήματος του ΕΦΚΑ να ανταπεξέλθει.

Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη ομάδα συνταξιούχων – δικαιούχων συντάξεων χηρείας που συνεχίζει να λαμβάνει το 70% της σύνταξης, ενώ δεν το δικαιούται. Υπάρχει μάλιστα και η περίπτωση των συνταξιούχων του ΟΓΑ, που η καταβολή της σύνταξης συνεχίστηκε για κάποια χρόνια και στη συνέχεια, τα χρήματα ζητήθηκαν να επιστραφούν. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για κάποιες περιπτώσεις του δημοσίου, καθώς οι υπηρεσίες είδαν πως η περικοπή δεν εφαρμόζεται στον ιδιωτικό τομέα και έπαψαν να μειώνουν και τις συντάξεις χηρείας του δημοσίου, παρότι έχει παρέλθει τριετία. 

Πρόκειται για ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα του ασφαλιστικού, όχι γιατί δεν υπάρχει νόμος να το ρυθμίζει αλλά γιατί ο νόμος δεν εφαρμόστηκε από τα μέσα του 2019 κι εφεξής. Και όχι για όλους, αλλά για μια ομάδα ασφαλισμένων.  

Το υπουργείο Εργασίας καλείται να αποφασίσει πώς θα αντιμετωπίσει την «καυτή πατάτα»: θα υπάρξουν αναδρομικές περικοπές; Θα επιβληθούν σταδιακά οι αλλαγές; Ή θα αλλάξει συνολικά το καθεστώς; Και αυτό, γιατί πέρα από το όποιο πολιτικό κόστος, που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, υπάρχει και το ουσιαστικό πρόβλημα, του πώς θα ανταπεξέλθουν οικονομικά οι άνθρωποι που θα τους ζητηθεί να επιστρέψουν συντάξεις όχι μηνών αλλά ακόμη και 5 ετών.

Για να ολοκληρωθεί η εικόνα, πρέπει να μπουν στο  κάδρο και οι χιλιάδες δικαιούχοι συντάξεων χηρείας του Δημοσίου, που ήδη έχουν υποστεί την  περικοπή και λαμβάνουν το 35%, οι οποίοι βλέπουν κάποιους άλλους, με τις ίδιες προϋποθέσεις, να λαμβάνουν ακόμη το 70% της σύνταξης του θανόντος.     

1. Το πλέον «εύκολο» σενάριο προβλέπει να μην υπάρξει καμία μείωση μετά την τριετία. Η σύνταξη χηρείας θα παραμένει στο 70% ανεξάρτητα από ηλικία, εργασία ή ύπαρξη δεύτερης σύνταξης. Στην περίπτωση αυτή βέβαια, θα πρέπει να αποφασιστεί τι θα ισχύσει για όσους έχουν ήδη υποστεί τις περικοπές και να μετρηθεί το δημοσιονομικό κόστος μιας τέτοιας απόφασης.

2. Μια άλλη πρόταση είναι για τους δικαιούχους που έχουν δική τους σύνταξη να δοθεί η δυνατότητα επιλογής: είτε να μειωθεί η προσωπική τους σύνταξη είτε η χηρείας. Έτσι, και επιλέγοντας την επιβολή της περικοπής στη χαμηλότερη σύνταξη, θα περιοριστεί η απώλεια εισοδήματος.  

3. Μεταξύ των προτάσεων, εξετάζεται επίσης να μειωθεί μόνο η εθνική σύνταξη και όχι η αναλογική καθώς και η ακύρωση των αναδρομικών μειώσεων.

4. Και βέβαια, υπάρχουν και οι φωνές που θέλουν την εφαρμογή του νόμου, ήτοι να  επιβληθούν αναδρομικά οι μειώσεις. Σε αυτή την περίπτωση, δε, προτείνεται τα ποσά που θεωρούνται αχρεωστήτως καταβληθέντα να επιστραφούν από τους συνταξιούχους σε δόσεις, ώστε να αποφευχθεί μια απότομη οικονομική πίεση στους δικαιούχους.

5. Τέλος, υπάρχει στο τραπέζι η πρόταση να θεσπιστεί ένα «δίχτυ ασφαλείας», ώστε η μείωση να μην οδηγεί σε δραματική μείωση του συνολικού εισοδήματος. Για παράδειγμα, να μην πέφτει η σύνταξη κάτω από ένα κατώτατο όριο.

Ήδη, άλλωστε, υπάρχουν και πολλές ενστάσεις από την πλευρά δικαιούχων που είδαν τις συντάξεις χηρείας να μειώνονται πολύ μετά την πάροδο της τριετίας και είδαν στη συνέχεια τον ΕΦΚΑ να τους ζητεί αναδρομική επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών. Το βασικό επιχείρημα αυτών, που λογικά δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, είναι ότι  οι ίδιοι ενημέρωσαν τον Φορέα για το γεγονός ότι έχουν εισόδημα και από δική τους εργασία ή σύνταξη. Κυρίως, όμως, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι πιθανή επιστροφή χρημάτων, και μάλιστα σε βάθος 5ετίας, θα οδηγήσει τους συνταξιούχους σε εξαιρετικά δυσμενή  οικονομική θέση, με δεδομένο μάλιστα ότι έλαβαν τις παροχές καλόπιστα και όχι με δόλο.  

Σχετικά άρθρα:

Ρεύμα: Κατεβαίνει ο «διακόπτης» για εισαγωγές και φωτοβολταϊκά το Πάσχα Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο φυσικό στόλο αεροπλανοφόρων ΟΔΔΗΧ: Στις αγορές με ετήσια έντοκα το Δημόσιο στις 3 Σεπτεμβρίου – FinanceNews.gr Στην αντεπίθεση ο Πιερρακάκης: Τα στοιχεία του Ταμείου Ανάκαμψης διαψεύδουν τη «Μαύρη Βίβλο» – FinanceNews.gr