Αντέχουν οι πυρηνικές υποδομές του Ιράν, το ερώτημα με το ουράνιο
Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν προκάλεσαν ζημιές σε ορισμένες υπέργειες ερευνητικές εγκαταστάσεις και υποδομές, αλλά δεν φαίνεται να εξουδετέρωσαν τις χιλιάδες μηχανές φυγοκέντρισης που βρίσκονται θαμμένες βαθιά στο υπέδαφος και εμπλουτίζουν ουράνιο σε επίπεδο σχεδόν κατάλληλο για όπλα, ούτε τα εκατοντάδες κιλά υλικού που έχουν ήδη παραχθεί, σύμφωνα με ευρύ φάσμα ειδικών σε θέματα μη διάδοσης πυρηνικών και Ιρανών αναλυτών που επικαλείται η Washington Post.
Κατά την έναρξη των επιθέσεων, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα συνιστά υπαρξιακή απειλή, την οποία το Ισραήλ σκοπεύει να εξαλείψει. «Πλήξαμε την καρδιά του ιρανικού προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου», δήλωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα τα ξημερώματα της Παρασκευής.
Ωστόσο, σύμφωνα με αναφορές και δηλώσεις και από τις δύο χώρες, καθώς και με βίντεο και δορυφορικές εικόνες των σημείων που επλήγησαν — και εκείνων που παραμένουν άθικτα — δεν έχει προκληθεί ανεπανόρθωτη ζημιά, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί.
«Μέχρι να ξέρω ότι το Φορντόου έχει καταστραφεί και μέχρι να ξέρω πού βρίσκεται αυτό το… υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο και αν είναι αξιοποιήσιμο, θεωρώ ότι ο χρόνος μας μετράει αντίστροφα», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Νέφου, πρώην διαπραγματευτής των ΗΠΑ για το Ιράν υπό την κυβέρνηση Ομπάμα και νυν ερευνητής στο Washington Institute for Near East Policy.
Το Φορντόου, κοντά στην πόλη Κομ, περίπου 160 χλμ. νότια της Τεχεράνης, είναι μία από τις δύο μεγάλες υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν και η πλέον βαθειά θαμμένη. Η άλλη είναι το Νατάνζ, επίσης περίπου 160 χλμ. νοτιότερα στην επαρχία Ισφαχάν. Το μόνο συμβατικό όπλο που θεωρείται ικανό να καταστρέψει τις υπόγειες εγκαταστάσεις τους είναι η Massive Ordnance Penetrator, μια βόμβα ακριβείας 13.600 κιλών που διαθέτουν μόνο οι ΗΠΑ — όχι το Ισραήλ.
«Το Ισραήλ μπορεί να προκαλέσει ζημιές σε κρίσιμες ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, αλλά δεν μπορεί να καταστρέψει ενισχυμένα υπόγεια σημεία όπως το Φορντόου χωρίς στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ», δήλωσε η Κέλσι Ντάβενπορτ στέλεχος στον Οργανισμό Ελέγχου Όπλων.
Αν και η κυβέρνηση Τραμπ είχε ήδη βοηθήσει στην άμυνα του Ισραήλ απέναντι σε ιρανικά αντίποινα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε σαφώς ότι οι ισραηλινές επιθέσεις ήταν «μονομερείς» και χωρίς εμπλοκή των ΗΠΑ.
Ο Τσάχι Χανέγκμπι, επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, παραδέχτηκε ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα «δεν μπορεί να καταστραφεί με συμβατικά μέσα». Σε συνέντευξή του στο ισραηλινό Κανάλι 12, είπε ότι «μόνο οι Αμερικανοί μπορούν να το πετύχουν αυτό», όχι μέσω βομβών, αλλά μέσω της συμφωνίας που πρότεινε ο Ντόναλντ Τραμπ: να εγκαταλείψει το Ιράν οικειοθελώς το πυρηνικό του πρόγραμμα, σε αντάλλαγμα για ειρήνη και άρση κυρώσεων.
Ο Ντέιβιντ Άλμπραϊτ, μελετητής του ιρανικού προγράμματος εδώ και δεκαετίες, είπε ότι ο αρχικός γύρος των ισραηλινών επιθέσεων δεν φαίνεται να είχε ως βασικό στόχο την καταστροφή της πυρηνικής υποδομής του Ιράν. Αντιθέτως, όπως είπε, ο στρατός του Ισραήλ εκμεταλλεύτηκε το στοιχείο του αιφνιδιασμού για να εξοντώσει υψηλόβαθμους Ιρανούς στρατιωτικούς και επιστήμονες και να απενεργοποιήσει τις αντιαεροπορικές άμυνες.
Αν και υπήρξαν εκρήξεις κοντά στο Φορντόου, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι επλήγη η κύρια εγκατάσταση, θαμμένη βαθιά στο υπέδαφος. «Πριν από αυτό, η κοινή εκτίμηση ήταν ότι το Ιράν μπορούσε να παράγει αρκετό υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο για μια βόμβα μέσα σε λιγότερο από μία εβδομάδα», δήλωσε ο Έρικ Μπρούερ από το Nuclear Threat Initiative. «Αν το Φορντόου λειτουργεί ακόμη και το υλικό είναι άθικτο, ο χρόνος αυτός δεν έχει αλλάξει».
Ο ακριβής χρόνος που θα χρειαστεί το Ιράν για να μετατρέψει αυτό το υλικό σε λειτουργικό πυρηνικό όπλο παραμένει ασαφής, με εκτιμήσεις να κυμαίνονται από μερικούς μήνες έως ένα έτος.
Στο Νατάνζ, οι επιθέσεις κατέστρεψαν αρκετές υπέργειες εγκαταστάσεις και προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στο ηλεκτρικό σύστημα — διακόπτοντας τον αερισμό και την ηλεκτροδότηση τόσο στις υπέργειες, όσο και στις υπόγειες εγκαταστάσεις. Καταστράφηκε επίσης ένα μικρό ερευνητικό εργοστάσιο, το μόνο υπέργειο εργοστάσιο εμπλουτισμού του Ιράν, σύμφωνα με ανάλυση δορυφορικών εικόνων από το ινστιτούτο του Άλμπραϊτ.
«Θα έλεγα ότι έχουν απενεργοποιήσει την εγκατάσταση καταστρέφοντας τον ηλεκτρολογικό υποσταθμό, αλλά δεν την έχουν καταστρέψει με τρόπο που να πλήττει μακροπρόθεσμα την ικανότητα “breakout” του Ιράν», είπε ο Ντέκερ Ίβελεθ, αναλυτής δορυφορικών εικόνων στο CNA. «Για να το πετύχουν αυτό, πρέπει να καταστρέψουν τους φυγοκεντρητές».
Ο Τζέφρι Λιούις, καθηγητής στο Middlebury Institute of International Studies, είπε ότι η υπόγεια εγκατάσταση του Νατάνζ, όπου κατασκευάζονται προηγμένοι φυγοκεντρητές, παρέμεινε άθικτη. «Εκεί μπορούν να κατασκευάζουν ρότορες και διαφράγματα φυγοκεντρητών. Οπότε υποθέτω ότι θα συνεχίσουν να τους φτιάχνουν».
«Φαντάζομαι ότι το Ισραήλ έχει σχέδιο για το Φορντόου», είπε ο Κένεθ Πόλακ, πρώην στέλεχος της CIA και του Λευκού Οίκου και νυν αντιπρόεδρος του Middle East Institute. Το σχέδιο θα μπορούσε να περιλαμβάνει επιχείρηση ειδικών δυνάμεων ή κυβερνοεπιθέσεις. «Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε», είπε.
Στο μεταξύ, οι ισραηλινές επιθέσεις αναμένεται να έχουν πολλές συνέπειες. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), η οποία έχει επιθεωρητές στο Φορντόου και στο Νατάνζ, πιθανότατα δεν θα μπορέσει να συνεχίσει τις επιθεωρήσεις στο άμεσο μέλλον, ακόμη κι αν το Ιράν το επιτρέψει.
Ο επικεφαλής της IAEA, Ραφαέλ Γκρόσι, δήλωσε ότι οι επιθεωρητές απομακρύνθηκαν για λόγους ασφαλείας. «Με το Ιράν στο κατώφλι της απόκτησης πυρηνικού όπλου, οι επιθεωρήσεις είναι κρίσιμες για να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει απόκλιση υλικών», δήλωσε η Ντάβενπορτ. «Το Ισραήλ μόλις διασφάλισε ότι δεν θα υπάρξουν επιθεωρήσεις για κάποιο διάστημα».
Δεν είναι γνωστό αν υπάρχουν προηγμένοι φυγοκεντρητές σε άγνωστες εγκαταστάσεις ή αν κυλινδρικά δοχεία με εμπλουτισμένο ουράνιο έχουν ήδη μετακινηθεί σε άγνωστα σημεία.
«Μέχρι να ξέρω τι συνέβη με το εμπλουτισμένο ουράνιο, δεν μπορώ να είμαι καθόλου ήσυχος. Υποθέτω ότι οι Ισραηλινοί έχουν διεισδύσει αρκετά ώστε να ξέρουν πού βρίσκεται. Αλλά οι Ιρανοί το έχουν αποθηκεύσει σε πολύ ασφαλή μέρη. Ξέρουν ότι αυτό είναι ο υπ’ αριθμόν ένα στόχος» είπε ο Νέφου
Η ισραηλινή επίθεση μπορεί επίσης να ενισχύσει τη φωνή όσων εντός του ιρανικού καθεστώτος υποστηρίζουν την ταχεία απόκτηση πυρηνικού όπλου, δήλωσε ο Τζιμ Γουόλς από το Πρόγραμμα Στρατηγικών Σπουδών του MIT. «Η πολιτική δυναμική αναμφίβολα θα στραφεί προς τους υποστηρικτές της βόμβας».
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
