Απελπισμένη η Δύση, δεν μπορεί να πιάσει τον Putin πουθενά – Προσπαθεί να τον σταματήσει… γεμίζοντας τους βάλτους του ΝΑΤΟ
Οι περισσότεροι τυρφώνες της ΕΕ συγκεντρώνονται στα σύνορα του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία
Η Δύση δείχνει αδύναμη και απελπισμένη μπροστά στην ασταμάτητη επέλαση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Καθώς είναι αδύνατο ο Vladimir Putin να ηττηθεί στο πεδίο, η Δύση στρέφεται σε μια ασυνήθιστη, σχεδόν απελπισμένη στρατηγική: να τον σταματήσει γεμίζοντας τους βάλτους.
Τι συνέβη το 2022
Τον Φεβρουάριο του 2022, καθώς η Ρωσία προέλαυνε προς το Κίεβο, ο Oleksandr Dmitriev συνειδητοποίησε ότι ήξερε πώς να σταματήσει τους άνδρες της Μόσχας: Να ανατινάξει το φράγμα στον ποταμό Irpin βορειοανατολικά της πρωτεύουσας και να αποκαταστήσει τον από καιρό ξεραμένο, βαλτώδη κάμπο.
Σύμβουλος άμυνας, που πριν από τον πόλεμο οργάνωνε αγώνες εκτός δρόμου στην περιοχή, ο Dmitriev γνώριζε καλά το έδαφος. Ήξερε ακριβώς τι θα σήμαινε η επαναπλημμύρα της λεκάνης του ποταμού -μιας τεράστιας έκτασης βάλτων και ελών που είχαν αποξηρανθεί στα σοβιετικά χρόνια- για τη ρωσική πολεμική μηχανή.
«Γίνεται ένα αδιάβατο χάλι, όπως λένε οι τύποι με τα τζιπ», είπε. Το είπε και στον διοικητή που ήταν υπεύθυνος για την άμυνα του Κιέβου, και πήρε το πράσινο φως να ανατινάξει το φράγμα.
Η ιδέα του Dmitriev έπιασε. «Κατ’ αρχήν, σταμάτησε τη ρωσική επίθεση από βορρά», είπε. Οι εικόνες με τα ρωσικά τανκς να βουλιάζουν στη λάσπη έκαναν τον γύρο του κόσμου.
«Τρία χρόνια αργότερα, αυτή η πράξη απελπισίας εμπνέει χώρες κατά μήκος της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ να εξετάσουν την αποκατάσταση των δικών τους βάλτων, συνδυάζοντας δύο ευρωπαϊκές προτεραιότητες που όλο και περισσότερο ανταγωνίζονται για προσοχή και χρηματοδότηση: την άμυνα και το κλίμα» επισημαίνεται σε δημοσίευμα του Politico.
Με ένα σμπάρο… δυο τρυγόνια
Διότι η ιδέα δεν αφορά μόνο την προετοιμασία για πιθανή ρωσική επίθεση. Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη βασίζονται εν μέρει στη βοήθεια της φύσης, και οι πλούσιοι σε τύρφη βάλτοι δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα εξίσου αποτελεσματικά όσο βουλιάζουν και τα εχθρικά τανκς.
Ωστόσο, οι μισοί βάλτοι της ΕΕ αποξηραίνονται για να δημιουργηθεί γη κατάλληλη για καλλιέργεια. Τα αφυδατωμένα τυρφώδη εδάφη με τη σειρά τους απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου και επιτρέπουν στα βαριά οχήματα να περνούν με ευκολία.
Ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναρωτιούνται πλέον αν η αναβίωση των εξασθενημένων βάλτων μπορεί να λύσει πολλά προβλήματα ταυτόχρονα. Η Φινλανδία και η Πολωνία δήλωσαν στο Politico ότι εξετάζουν ενεργά την αποκατάσταση βάλτων ως μέτρο πολλαπλών χρήσεων — για την άμυνα των συνόρων τους και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Το τεράστιο πολωνικό έργο οχύρωσης συνόρων «Ανατολική Ασπίδα» ύψους 10 δισ. ζλότι (2,3 δισ. ευρώ), που ξεκίνησε πέρυσι, «προβλέπει την προστασία του περιβάλλοντος, μεταξύ άλλων μέσω… σχηματισμού τυρφώνων και δασοκάλυψης των παραμεθόριων περιοχών», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Άμυνας της χώρας.
«Είναι μια κατάσταση win-win που πετυχαίνει πολλούς στόχους ταυτόχρονα», δήλωσε η Tarja Haaranen, γενική διευθύντρια για τη φύση στο φινλανδικό υπουργείο Περιβάλλοντος.
Σε τι χρησιμεύουν οι βάλτοι
Στην παρθένα τους κατάσταση, οι βάλτοι είναι καλυμμένοι με ευαίσθητα βρύα που δεν αποσυντίθενται πλήρως στα υγροτοπικά τους περιβάλλοντα και σταδιακά μετατρέπονται σε μαλακό, πλούσιο σε άνθρακα έδαφος γνωστό ως τύρφη. Αυτό τους καθιστά τα πιο αποτελεσματικά αποθετήρια CO₂ στη Γη. Αν και καλύπτουν μόνο το 3% του πλανήτη, «κλειδώνουν» το ένα τρίτο του παγκόσμιου άνθρακα — διπλάσιο από αυτόν που αποθηκεύουν τα δάση. Όταν όμως αποξηραίνονται, οι βάλτοι αρχίζουν να απελευθερώνουν τον άνθρακα που αποθήκευαν επί εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια, τροφοδοτώντας την υπερθέρμανση.
Περίπου το 12% των τυρφώνων παγκοσμίως είναι υποβαθμισμένοι, παράγοντας το 4% της ρύπανσης που θερμαίνει τον πλανήτη. (Για σύγκριση, η παγκόσμια αεροπορία ευθύνεται για περίπου 2,5%).
Στην Ευρώπη, όπου για καιρό οι βάλτοι θεωρούνταν μη παραγωγικά εδάφη που έπρεπε να μετατραπούν σε καλλιεργήσιμη γη, η εικόνα είναι ιδιαίτερα δραματική: οι μισοί τυρφώνες της ΕΕ είναι υποβαθμισμένοι, κυρίως λόγω αποστράγγισης για γεωργικούς σκοπούς.
Ως αποτέλεσμα, οι χώρες της ΕΕ ανέφεραν 124 εκατομμύρια τόνους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από αποξηραμένους τυρφώνες το 2022 — ποσότητα σχεδόν ίση με τις ετήσιες εκπομπές της Ολλανδίας. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ακόμα και αυτό είναι υποεκτίμηση.
Διάφορα έργα αποκατάστασης τυρφώνων βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, με την επισκευή βάλτων να κερδίζει δυναμική χάρη στον νέο Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης της ΕΕ, που απαιτεί από τις χώρες να αναβιώσουν το 30% των υποβαθμισμένων τυρφώνων έως το 2030 και το 50% έως το 2050.
Τα 27 κράτη-μέλη έχουν πλέον περιθώριο έως τον Σεπτέμβριο του 2026 για να εκπονήσουν σχέδια σχετικά με το πώς σκοπεύουν να επιτύχουν αυτούς τους στόχους.
Στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, η αποκατάσταση βάλτων θα ήταν ένα σχετικά φθηνό και απλό μέτρο για την επίτευξη ταυτόχρονα των στόχων της ΕΕ για τη φύση και της άμυνας, υποστηρίζουν οι επιστήμονες. «Είναι απολύτως εφικτό», δήλωσε η Aveliina Helm, καθηγήτρια οικολογίας αποκατάστασης στο Πανεπιστήμιο του Tartu, η οποία μέχρι πρόσφατα συμβούλευε την κυβέρνηση της Εσθονίας στη στρατηγική αποκατάστασης της φύσης της ΕΕ. «Αυτή τη στιγμή αναπτύσσουμε το εθνικό μας σχέδιο αποκατάστασης, όπως και πολλές χώρες της ΕΕ», πρόσθεσε, «και στο πλαίσιο αυτό βλέπω τεράστιες δυνατότητες να συνδυάσουμε αυτούς τους δύο στόχους».
Η ζώνη βάλτων του ΝΑΤΟ
Κατά σύμπτωση, οι περισσότεροι τυρφώνες της ΕΕ συγκεντρώνονται στα σύνορα του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία — εκτείνονται από την Αρκτική της Φινλανδίας, μέσω των Βαλτικών χωρών, πέρα από το δύσκολο να υπερασπιστεί κανείς Suwałki Gap της Λιθουανίας, έως την ανατολική Πολωνία.
Όταν είναι πλημμυρισμένο, αυτό το έδαφος αποτελεί θανάσιμη παγίδα για στρατιωτικά φορτηγά και τανκς. Σε ένα τραγικό παράδειγμα νωρίτερα φέτος, τέσσερις Αμερικανοί στρατιώτες που υπηρετούσαν στη Λιθουανία σκοτώθηκαν όταν το 63 τόνων τεθωρακισμένο όχημά τους M88 Hercules βούλιαξε σε βάλτο.
Κι όταν οι στρατοί δεν μπορούν να διασχίσουν βαλτώδη ανοιχτά εδάφη, αναγκάζονται να κατευθυνθούν σε περιοχές πιο εύκολες στην άμυνα — όπως διαπίστωσε η Ρωσία όταν ο Dmitriev και οι στρατιώτες του ανατίναξαν το φράγμα βόρεια του Κιέβου τον Φεβρουάριο του 2022.
«Οι Ρώσοι εκεί, μέσα σε τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, κόλλησαν στην είσοδο, μετά τους χτύπησαν με Javelin [αντιαρματικό πύραυλο], κι όταν οι Ρώσοι προσπάθησαν να στήσουν γέφυρες … τους χτυπήσαμε με πυροβολικό», αφηγήθηκε ο Dmitriev.
Η άμυνα μέσω βάλτων δεν είναι νέα ιδέα. Οι υγροτόποι έχουν σταματήσει στρατεύματα σε όλη την ευρωπαϊκή ιστορία — από τις γερμανικές φυλές που το 9 μ.Χ. νίκησαν τις ρωμαϊκές λεγεώνες παγιδεύοντάς τες δίπλα σε βάλτο, έως τα σύνορα της Φινλανδίας που παγίδευσαν τους Σοβιετικούς τη δεκαετία του 1940. Τα δύσβατα έλη βόρεια του Κιέβου αποτέλεσαν εμπόδιο και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.
Το να πλημμυρίζονται στρατηγικά οι αποξηραμένοι τυρφώνες για να προετοιμαστούν για εχθρική επίθεση, ωστόσο, θα ήταν καινοτομία. Αλλά είναι μια ιδέα που αρχίζει να κερδίζει έδαφος — ανάμεσα σε περιβαλλοντολόγους, στρατηγικούς αναλυτές για άμυνα και πολιτικούς.
Ο Pauli Aalto-Setälä, βουλευτής του κυβερνώντος Εθνικού Συνασπισμού της Φινλανδίας, κατέθεσε πέρυσι κοινοβουλευτική πρόταση καλώντας την κυβέρνηση να αποκαταστήσει τυρφώνες για να διασφαλίσει τα σύνορά της και να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή. «Στη Φινλανδία έχουμε χρησιμοποιήσει τη φύση μας από αμυντική σκοπιά στην ιστορία», είπε ο Aalto-Setälä, ο οποίος έχει βαθμό ταγματάρχη και εκπαιδεύτηκε ως αξιωματικός αρμάτων κατά τη θητεία του. «Συνειδητοποίησα ότι στα ανατολικά σύνορα ειδικά, υπάρχουν πολλές εξαιρετικές περιοχές για αποκατάσταση — για το κλίμα, αλλά και για να γίνει η διέλευση όσο το δυνατόν δυσκολότερη».
Τα υπουργεία Άμυνας και Περιβάλλοντος της Φινλανδίας θα ξεκινήσουν συζητήσεις το φθινόπωρο για το αν θα λανσάρουν πιλοτικό έργο αποκατάστασης βάλτων, σύμφωνα με την Haaranen, που θα ηγηθεί της ομάδας εργασίας. «Προσωπικά είμαι πολύ ενθουσιασμένη με αυτό», δήλωσε.
Μπλοκάροντας τον Putin
Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν γρήγορα ότι η προσέγγιση «βάλτοι για την ασφάλεια» δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα.
«Φυσικά εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε την παραδοσιακή άμυνα. Αυτό δεν προορίζεται να την αντικαταστήσει», είπε η Franziska Tanneberger, διευθύντρια του Greifswald Mire Centre της Γερμανίας, ενός κορυφαίου ευρωπαϊκού ερευνητικού ινστιτούτου για τους τυρφώνες, η οποία συμβουλεύει επίσης μια εταιρεία που πρόσφατα εκπόνησε λεπτομερές σχέδιο για αποκατάσταση τυρφώνων με αμυντικό σκοπό.
Οι βάλτοι δεν μπορούν να σταματήσουν drones ούτε να καταρρίψουν πυραύλους, και ο πόλεμος δεν είναι καλός για τη φύση — ή για τις προσπάθειες προστασίας της.
Και στην Ουκρανία, η πλημμύρα της λεκάνης του Irpin υπήρξε οικονομικά και οικολογικά καταστροφική.
Αρχικά, εξωτερικοί παρατηρητές ενθουσιάστηκαν με την προοπτική ενός νέου φυσικού παραδείσου. Όμως οι κάτοικοι της περιοχής έχασαν τη γη και τα σπίτια τους, και η ξαφνική εισροή νερού είχε αρνητικές επιπτώσεις σε τοπικά είδη που δεν είχαν χρόνο να προσαρμοστούν στην αλλαγή.
«Ναι, σταμάτησε την εισβολή στο Κίεβο, και αυτό ήταν απολύτως απαραίτητο, οπότε καμία κριτική εδώ. Αλλά είχε ως αποτέλεσμα περιβαλλοντική ζημιά», είπε η Helm, η Εσθονή οικολόγος.
Σε αντίθεση με την Ουκρανία, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν την ευκαιρία να αποκαταστήσουν τους τυρφώνες με προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της φύσης, των αγροτών και των στρατών. «Ίσως είναι καλύτερα να σκεφτούμε από πριν, αντί να αναγκαζόμαστε να δράσουμε βιαστικά», είπε. «Έχουμε αυτήν την ευκαιρία. Η Ουκρανία δεν την είχε».
www.bankingnews.gr
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
