Αποκάλυψη – Η Κίνα έχει κτίσει «φυλακές χρέους» για 75 φτωχά κράτη – Τα κρυφά δάνεια ύψους 285 δισ. δολ. με επιτόκιο 5%

Οι αναπτυσσόμενες χώρες αναμένεται να καταβάλουν στο Πεκίνο ένα ρεκόρ 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων φέτος, εκ των οποίων 22 δισεκατομμύρια θα προέλθουν από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου — αναγκάζοντάς τες να προβούν σε βαθιές περικοπές στην υγεία, την εκπαίδευση και τις βασικές δημόσιες υπηρεσίες

Η 12η επέτειος της Πρωτοβουλίας Belt and Road (επίσης γνωστής ως One Belt, One Road) ήταν τον περασμένο μήνα και η πορεία της αναδεικνύει το project έχει εξελιχθεί από την κατασκευή υποδομών στη διαμόρφωση ενός χρηματοπιστωτικού μηχανισμού για την επίταση της οικονομικής ισχύος της Κίνας.
Εν μέσω συνεχιζόμενων κατηγοριών ότι πρόκειται για «παγίδα χρέους», το think tank Lowy Institute ανέφερε ότι 75 αναπτυσσόμενα κράτη αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρές κρίσεις χρέους, που οφείλονται στις μαζικές αποπληρωμές οφειλών προς την Κίνα.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες αναμένεται να καταβάλουν στο Πεκίνο ένα ρεκόρ 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων φέτος, εκ των οποίων 22 δισεκατομμύρια θα προέλθουν από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου — αναγκάζοντάς τες να προβούν σε βαθιές περικοπές στην υγεία, την εκπαίδευση και τις βασικές δημόσιες υπηρεσίες.
Η πρωτοβουλία BRI, που εγκαινιάστηκε το 2013, χρηματοδότησε μεγάλης κλίμακας έργα υποδομής σε ολόκληρη την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική μέσω κρατικά υποστηριζόμενων δανείων, καθιστώντας την Κίνα τον μεγαλύτερο διμερή δανειστή στον κόσμο.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του προγράμματος, περίπου 80% των κινεζικών δανείων κατευθύνθηκαν σε χώρες που βρίσκονταν ήδη σε κατάσταση χρεοκοπίας ή πολύ κοντά σε αυτήν.
Καθώς αυτά τα δάνεια ωριμάζουν, οι πιέσεις αποπληρωμής επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά και ενισχύουν την κατηγορία ότι το Πεκίνο δημιούργησε σκόπιμα μια παγκόσμια παγίδα χρέους.
Σε απάντηση, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ, CCP) προβάλλει τέσσερα εσφαλμένα επιχειρήματα για να αρνηθεί ότι το BRI αποτελεί παγίδα χρέους:
Πρώτον, ότι πολλές αναπτυσσόμενες χώρες χρωστούν περισσότερα σε δυτικούς δανειστές•
Δεύτερον, ότι οι αυξήσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ προκάλεσαν τα προβλήματα χρέους τους•
Τρίτον, ότι η υποτίμηση των νομισμάτων και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας είναι οι κύριοι ένοχοι•
και Τέταρτον, ότι η Κίνα σπάνια κατάσχει περιουσιακά στοιχεία από χώρες που αδυνατούν να αποπληρώσουν.

Τα παραπλανητικά επιχειρήματα

Κάθε ένα από αυτά τα επιχειρήματα καταρρέει υπό προσεκτική εξέταση.
Το πρώτο επιχείρημα του ΚΚΚ — ότι πολλές χώρες του Belt and Road οφείλουν περισσότερα σε δυτικούς ή διεθνείς δανειστές παρά στην Κίνα — είναι αριθμητικά αληθές σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά εξαιρετικά παραπλανητικό.
Αν και τα κινεζικά δάνεια μπορεί να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ήμισυ του συνολικού χρέους μιας χώρας, τα κράτη αυτά είχαν ήδη πολύ χαμηλές πιστοληπτικές αξιολογήσεις και θεωρούνταν υπερβολικά επικίνδυνα για τους παραδοσιακούς δανειστές.
Οι δυτικοί θεσμοί σταμάτησαν να δανείζουν, ώστε να μην τα οδηγήσουν σε χρεοκοπία.
Η Κίνα, ωστόσο, επενέβη και παρείχε τα ίδια δάνεια που τα ώθησαν τελικά πέρα από το όριο.
Σε πολλές περιπτώσεις, το Πεκίνο έγινε ο δανειστής έσχατης ανάγκης επειδή οι υπεύθυνοι δανειστές είχαν ήδη αποσυρθεί.
Το δεύτερο επιχείρημα — ότι η αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ προκάλεσε την κρίση χρέους — είναι εξίσου αβάσιμο.
Οι διακυμάνσεις των επιτοκίων είναι γνωστός και προβλέψιμος κίνδυνος, ενσωματωμένος σε κάθε αξιολόγηση κρατικού πιστωτικού κινδύνου.
Οι χώρες που συνεχίζουν να δανείζονται υπερβολικά, παρότι έχουν κακή αξιολόγηση, το κάνουν γνωρίζοντας ότι η αναχρηματοδότηση θα γίνει ακριβότερη όταν αυξηθούν τα παγκόσμια επιτόκια.
Οι υπεύθυνοι δανειστές λαμβάνουν υπόψη αυτόν τον κίνδυνο και αποσύρονται όταν οι δανειολήπτες πλησιάζουν σε μη βιώσιμα επίπεδα χρέους.
Η Κίνα αγνοεί αυτές τις προειδοποιήσεις, συνεχίζοντας να δανείζει, διασφαλίζοντας έτσι ότι η χρεοκοπία γίνεται αναπόφευκτη.
Το τρίτο επιχείρημα — που αποδίδει την κρίση στην υποτίμηση των νομισμάτων και στην επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας — επίσης καταρρέει.
Οι οικονομικές υφέσεις και οι διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών είναι προβλέψιμοι κίνδυνοι που πρέπει να σταθμίζονται πριν από τη λήψη δανείων.
Πολλές χώρες του Belt and Road διαθέτουν αδύναμα, μερικώς μετατρέψιμα νομίσματα, αλλά πρέπει να αποπληρώνουν τα δάνειά τους σε δολάρια ΗΠΑ.
Καθώς το δολάριο ενισχύεται, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους αυξάνεται, εξαντλώντας τα εθνικά αποθέματα και επιδεινώνοντας την οικονομική δυσχέρεια.

Δεν πρόκειται για ευθύνη της Δύσης, ούτε για αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ με σκοπό τη βλάβη άλλων.
Η συλλογιστική του ΚΚΚ είναι παράλογη, ιδίως από τη στιγμή που τα περισσότερα δάνεια του Belt and Road είναι τα ίδια σε δολάρια.
Το τέταρτο επιχείρημα του ΚΚΚ ενάντια στην κατηγορία της «παγίδας χρέους» είναι ότι σπάνια κατάσχει περιουσιακά στοιχεία από χώρες που δεν μπορούν να αποπληρώσουν• αντιθέτως, ισχυρίζεται ότι παρέχει «ελάφρυνση χρέους» μέσω αναχρηματοδότησης ή επιμήκυνσης δανείων.
Στην πράξη, αυτή η προσέγγιση απλώς εντείνει την εξάρτηση. Το Πεκίνο συνήθως προσφέρει βραχυπρόθεσμες αναδιαρθρώσεις, όπως παρατάσεις ωριμότητας ή περιόδους χάριτος, σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, χωρίς όμως να μειώνει το κεφάλαιο ή να ελαφρύνει τα επιτόκια.
Επιπλέον, βασίζεται σε μηχανισμούς “rescue lending”, όπως δάνεια-γέφυρες από κρατικές τράπεζες, αναλήψεις μέσω swap lines (γραμμών ανταλλαγής νομισμάτων) της People’s Bank of China, και συμφωνίες προπληρωμής εμπορευμάτων.
Αυτά τα μέτρα δεν επιλύουν τα θεμελιώδη προβλήματα φερεγγυότητας, αλλά απλώς αναβάλλουν τη χρεοκοπία, διατηρώντας τους δανειολήπτες εν ζωή αρκετά ώστε να προστατεύεται το ίδιο το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Μια σημαντική μελέτη των AidData, World Bank, Harvard Kennedy School και Kiel Institute διαπίστωσε ότι έως το τέλος του 2021 η Κίνα είχε πραγματοποιήσει 128 επιχειρήσεις διάσωσης, συνολικού ύψους 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε 22 χώρες — σηματοδοτώντας μια σαφή μετάβαση από τη χρηματοδότηση υποδομών σε δάνεια έκτακτης ανάγκης.
Το 2010, λιγότερο από 5% των κινεζικών διεθνών δανείων κατευθύνονταν σε υπερχρεωμένους δανειολήπτες• έως το 2022, το ποσοστό αυτό είχε εκτιναχθεί στο 60%.

Το τοκογλυφικό επιτόκιο

Αυτές οι διασώσεις εκθέτουν επίσης την υποκρισία του Πεκίνου: ενώ το ΚΚΚ κατηγορεί τη Δύση για «τοκογλυφικά επιτόκια», το μέσο επιτόκιο των κινεζικών δανείων διάσωσης ανέρχεται περίπου στο 5%, περισσότερο από το διπλάσιο του 2% που προσφέρει συνήθως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Από την 1η Οκτωβρίου 2025, παρά τα υψηλότερα επιτόκια των ΗΠΑ, το επιτόκιο δανεισμού του IMF Special Drawing Rights (των ειδικών τραβητικών δικαιωμάτων) ανέρχεται μόλις σε 3,41%, παραμένοντας σημαντικά χαμηλότερο από ό,τι χρεώνει η Κίνα στα υπερχρεωμένα κράτη για την υποτιθέμενη «ανακούφιση».
Η πραγματική κλίμακα του χρέους της Belt and Road μπορεί να είναι πολύ χειρότερη από ό,τι υποδηλώνουν τα επίσημα στοιχεία.
Για να προστατεύσει το τραπεζικό σύστημα, το κινεζικό καθεστώς χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο το παγκόσμιο δίκτυο swap lines της People’s Bank of China, το οποίο έχει παράσχει πάνω από 170 δισεκατομμύρια δολάρια σε βραχυπρόθεσμη ρευστότητα σε ξένες κεντρικές τράπεζες.
Αυτά τα δάνεια, συχνά χαρακτηρισμένα ως «προσωρινά», ανανεώνονται επανειλημμένα επί χρόνια, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις να αποκρύπτουν την πραγματική τους έκθεση σε χρέος, καθώς οι διεθνείς κανόνες αναφοράς εξαιρούν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις.
Αυτή η πρακτική έχει δημιουργήσει τεράστια «κρυφά χρέη», που εκτιμώνται σε περίπου 385 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με την AidData το 2021 — και ο αριθμός είναι πιθανότατα πολύ υψηλότερος σήμερα, καθώς περισσότερα δάνεια λήγουν και ελάχιστα έχουν αποπληρωθεί τα τελευταία χρόνια.
Η αδιαφανής στρατηγική διάσωσης του ΚΚΚ — σχεδιασμένη να προστατεύει τους δανειστές του και όχι να βοηθά τα υπερχρεωμένα κράτη — διασφαλίζει ότι το πλήρες βάρος του χρέους της Belt and Road παραμένει κρυμμένο από το δημόσιο βλέμμα.

www.bankingnews.gr

Σχετικά άρθρα:

Υπερταμείο: Μπήκαν οι υπογραφές για την αποκατάσταση του στεγάστρου Καλατράβα από το PPF – FinanceNews.gr Το ΠΑΣΟΚ ζητά ακρόαση πρώην υπουργών και προέδρων ΟΠΕΚΕΠΕ στην Επιτροπή Θεσμών – FinanceNews.gr Υπεγράφη η τρίτη Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στην Intrum Hellas Ελλάδα – Σαουδική Αραβία: Ενίσχυση διμερούς βιομηχανικής και επενδυτικής συνεργασίας – FinanceNews.gr