«Βράζει» η Κύπρος – Οι μεγάλες πυρκαγιές αποκάλυψαν την ανικανότητα και την αδιαφορία της κυβέρνησης
Ετοιμότητα στα λόγια, καταστροφή στην πράξη… το μεγαλύτερο τεστ ετοιμότητας κατέληξε σε αποτυχία
Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι ήταν καλύτερα προετοιμασμένη από ποτέ, η Κύπρος απέτυχε να διαχειριστεί αποτελεσματικά τη χειρότερη πυρκαγιά των τελευταίων 20 ετών, που έπληξε τη Λεμεσό τον Ιούλιο.
Το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης δεν λειτούργησε, η εκκένωση κρίθηκε προβληματική και η ευρωπαϊκή βοήθεια ζητήθηκε με καθυστέρηση.
Η κυβέρνηση αποδίδει την αποτυχία σε νομικές και τεχνικές καθυστερήσεις, ενώ ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προχώρησε σε δημόσια συγγνώμη.
Η πολιτική πίεση αυξάνεται, με την αντιπολίτευση να ζητά παραιτήσεις και τον ανασχηματισμό να θεωρείται πλέον αναπόφευκτος, σύμφωνα με το Politico.
Η πυρκαγιά ανέδειξε επίσης τη χρόνια απουσία της Κύπρου από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα rescEU και την έλλειψη συντονισμού μεταξύ Πυροσβεστικής και Δασικής Υπηρεσίας.
Παρά τις πρόσφατες προσλήψεις και ενισχύσεις, ειδικοί προειδοποιούν ότι η χώρα παραμένει ευάλωτη μπροστά σε ακραία καιρικά φαινόμενα που επιδεινώνει η κλιματική αλλαγή.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε οικονομική στήριξη στους πληγέντες και δεσμεύτηκε για διαφανή αποτίμηση των λαθών.
Όμως η κοινωνική δυσαρέσκεια είναι έντονη και πολιτικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η διαχρονική έλλειψη πρόληψης και σχεδιασμού μπορεί να έχει βαρύ κόστος στο μέλλον.
Ετοιμότητα στα λόγια
Τον Μάρτιο, η Κυπριακή Δημοκρατία διαβεβαίωνε ότι ήταν καλύτερα προετοιμασμένη από ποτέ για να αντιμετωπίσει τις καταστροφικές πυρκαγιές που σαρώνουν τη νότια Ευρώπη με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα.
Με 11 πυροσβεστικά αεροσκάφη, ενισχυμένο προσωπικό κατά 27% και 25 νέα πυροσβεστικά οχήματα, η Λευκωσία δήλωνε έτοιμη.
Ωστόσο, όλα αυτά αποδείχθηκαν ανεπαρκή.
Όταν μια μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε στα νότια του νησιού στις αρχές Ιουλίου, το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης δεν λειτούργησε.
Η αναβάθμισή του, που είχε προγραμματιστεί για το 2024, είχε καθυστερήσει.
Οι κάτοικοι κατήγγειλαν ότι το σχέδιο εκκένωσης ήταν ασαφές, ενώ ειδικοί επισήμαναν ότι η κυβέρνηση άργησε να ζητήσει βοήθεια από την ΕΕ.
Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό.
Η φωτιά, η χειρότερη των τελευταίων 20 ετών, έφτασε μέχρι τη Λεμεσό, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, με τραγικό απολογισμό: ένα ηλικιωμένο ζευγάρι βρέθηκε νεκρό στο αυτοκίνητό του.
Μέσα σε λίγα 24ωρα, η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με καταιγισμό ερωτήσεων: γιατί δεν λειτούργησε το σύστημα προειδοποίησης; Γιατί η αντίδραση ήταν τόσο ασυντόνιστη;
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης είχε λίγες απαντήσεις.
Εμφανίστηκε στην κρατική τηλεόραση και αρκέστηκε σε μία συγγνώμη:
«Τη στιγμή που έπρεπε, το κράτος δεν λειτούργησε όπως όφειλε. Ζητώ συγγνώμη», είπε, δεσμευόμενος για έρευνα και βελτίωση του συστήματος.
Παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης πως δεν υπήρξε ολιγωρία — επικαλούμενη τα νέα μέσα και την ενίσχυση του προσωπικού — οι εξελίξεις στην Κύπρο αντικατοπτρίζουν το γενικευμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η νότια Ευρώπη.
Αυτή τη στιγμή, πυρκαγιές μαίνονται σε Πορτογαλία, Ισπανία, Νότια Γαλλία, Σαρδηνία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία και Τουρκία.
Σύμφωνα με το Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της ΕΕ, μέχρι στιγμής έχει καεί υπερδιπλάσια έκταση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρσι — και τότε ήταν χρονιά-ρεκόρ.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει περαιτέρω την κατάσταση.
Τι πήγε στραβά στην Κύπρο;
Μέρος της κατάστασης ξεφεύγει από τον έλεγχο του κράτους.
Η Κύπρος βιώνει για τρίτη συνεχόμενη χρονιά υψηλές θερμοκρασίες και παρατεταμένη ξηρασία, με σοβαρές επιπτώσεις στις υδατικές της αποθήκες.
«Κανείς δεν ήταν πραγματικά έτοιμος γι’ αυτή τη φωτιά», δήλωσε ο Σάββας Ιεζεκιήλ, διευθυντής του Τμήματος Δασών. «Κάναμε ό,τι μπορούσαμε».
Ωστόσο, το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης ήταν αποκλειστικά κυβερνητική αρμοδιότητα.
Η αναβάθμισή του είχε ξεκινήσει από το 2022, με στόχο την ολοκλήρωση εντός του 2024.
Όμως η διαδικασία «πάγωσε» τον Μάιο φέτος, καθώς η ανάθεση του έργου αμφισβητήθηκε από ανταγωνιστικές εταιρείες.
Ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ιωάννου δήλωσε πως οι Αρχές επιχείρησαν να επιταχύνουν τη διαδικασία για λόγους ασφαλείας, αλλά δεν κατάφεραν να καλύψουν τις νομικές προϋποθέσεις.
«Όταν κάτι πάει στραβά, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι φταίει η πολιτική ηγεσία», υποστήριξε.
Η κυβέρνηση ευελπιστεί το νέο σύστημα να τεθεί σε λειτουργία μέχρι τις αρχές του 2026, παρέχοντας τη δυνατότητα αποστολής SMS στους πολίτες με οδηγίες εκκένωσης και προειδοποιήσεις.
Παράλληλα, θα επιτρέπει καλύτερο εντοπισμό των κλήσεων προς το 112.
Όμως τα προβλήματα δεν σταμάτησαν στην τεχνολογία.
Κάτοικοι έκαναν λόγο για καθυστερημένη και ασαφή εκκένωση — ισχυρισμό που διέψευσε ο Ιωάννου, επισημαίνοντας ότι εκκενώθηκαν πολλαπλά χωριά με επιτυχία.
Παράλληλα, ειδικοί υποστηρίζουν ότι η Κύπρος άργησε να ζητήσει ευρωπαϊκή συνδρομή, παρότι τελικά εστάλησαν πυροσβεστικά αεροσκάφη από την Κομισιόν και γειτονικές χώρες.
Το πρόγραμμα rescEU
Σημαντικό είναι ότι η Κύπρος δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα rescEU — την πανευρωπαϊκή εφεδρεία μέσων αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.
Η αποχή της χώρας αποδίδεται σε πολιτικές διαφωνίες μεταξύ του πρώην προέδρου Αναστασιάδη και του Κύπριου επιτρόπου Χρήστου Στυλιανίδη, εμπνευστή του προγράμματος.
Καθώς η φωτιά έκαιγε, ο Στυλιανίδης δήλωσε δημοσίως ότι ήρθε η ώρα η Κύπρος να ενταχθεί στο rescEU.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση επικρίθηκε και για την άρνησή της να δεχθεί βοήθεια από το βόρειο, τουρκοκρατούμενο τμήμα του νησιού.
Έκθεση του ειδικού πυρκαγιών Γαβριήλ Ξανθόπουλου — που είχε συνταχθεί τον Μάρτιο αλλά αποκαλύφθηκε μόλις πρόσφατα — αναφέρει ότι απαιτείται καλύτερος συντονισμός μεταξύ της Πυροσβεστικής και του Τμήματος Δασών.
«Ζητούμε συγγνώμη αν δεν μπορέσαμε να ανταποκριθούμε σε όλα τα περιστατικά ταυτόχρονα», δήλωσε ο Νίκος Λοΐζου, επικεφαλής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
«Οι πόροι μας δεν ήταν ανεξάντλητοι».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης αρνήθηκε οποιαδήποτε αμέλεια.
«Όλα τα σχέδια και τα πρωτόκολλα ενεργοποιήθηκαν υπό πρωτοφανείς συνθήκες», δήλωσε.
Πολιτική θύελλα
Μετά τις πυρκαγιές, το πολιτικό θερμόμετρο ανέβηκε κατακόρυφα.
Ο Στέφανος Στεφάνου, επικεφαλής του ΑΚΕΛ, κάλεσε την κυβέρνηση σε παραίτηση, κατηγορώντας την για πλήρη αποτυχία. Η πρόεδρος της Βουλής και επικεφαλής του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, υποστήριξε ότι η συγγνώμη του Προέδρου «δεν είναι αρκετή».
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης — ανεξάρτητος Πρόεδρος που αποχώρησε από τον ΔΗΣΥ το 2023 — αντιστέκεται μέχρι στιγμής στις πιέσεις για παραιτήσεις.
Όμως, ανασχηματισμός θεωρείται πλέον αναπόφευκτος, σύμφωνα με τον καθηγητή και πρόεδρο του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων, Ανδρέα Θεοφάνους.
Μέσα στις επόμενες εβδομάδες, θα υπάρξει ανασσχηματισμός για να σηματοδοτηθεί ένα νέο ξεκίνημα», εκτιμά ο Θεοφάνους.
Όμως το διακύβευμα για την Κύπρο υπερβαίνει τις πολιτικές εξελίξεις.
Οι συνέπειες των καταστροφών που ενισχύονται από την κλιματική αλλαγή είναι τεράστιες — και το κόστος της αδράνειας θα είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Σύμφωνα με εκτίμηση του Θεόδωρου Ζαχαριάδη, διευθυντή του Ερευνητικού Κέντρου Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Νερού στο Ινστιτούτο Κύπρου, αν δεν ληφθούν μέτρα, η χώρα μπορεί να υποστεί οικονομικές απώλειες έως και 18 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2050.
Στο μεταξύ, αναμένεται αύξηση τιμών σε τρόφιμα και ηλεκτρικό ρεύμα, μείωση παραγωγικότητας και μείωση τουριστικών ροών.
Η Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρία Παναγιώτου, δήλωσε στο POLITICO ότι η κυβέρνηση έχει ήδη λάβει μέτρα για τη βελτίωση των πρωτοκόλλων πυροπροστασίας.
Το Τμήμα Δασών διαθέτει πλέον τον μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού των τελευταίων ετών, ενώ έχει προμηθευτεί εξοπλισμό πυροπροστασίας που είχε ζητήσει εδώ και καιρό.
Επιπλέον, η κυβέρνηση εφαρμόζει για πρώτη φορά μέτρα πρόληψης, όπως ελεγχόμενη βόσκηση και ελεγχόμενες καύσεις.
Όμως το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα παραμένει τεταμένο. Η αποτυχία στη διαχείριση των πυρκαγιών δεν είναι κάτι καινούριο για την Κύπρο.
«Η οργή του κόσμου μεγαλώνει», τονίζει ο Θεοφάνους. Και πολιτικές δυνάμεις, ακόμη και της άκρας δεξιάς, «θα προσπαθήσουν να την εκμεταλλευτούν».
Εν τέλει, πρόκειται για ένα πρόβλημα διαχρονικό.
www.bankingnews.gr
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
