Ερήμωση στην ελληνική επαρχία – Χωριά που σβήνουν

Η Ελλάδα βιώνει μια καθοριστική δημογραφική κρίση. Τα αρνητικά φυσικά ισοζύγια μετά το 2010 —συνολικά 510.000 περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις την περίοδο 2011-2024— έχουν συμβάλει στη σημαντική μείωση του πληθυσμού της χώρας, η οποία εκτιμάται από την ΕΛΣΤΑΤ σε 715.000 κατοίκους.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η γήρανση του πληθυσμού. Στην επαρχία, η αρνητική εξέλιξη οδηγεί στην ερήμωση ολόκληρων περιοχών. Τα χωριά που κάποτε ζούσαν στο πνεύμα της καθημερινής ζωής και της κοινότητας, σήμερα έχουν μείνει στη μνήμη μόνο ως φωτογραφίες του παρελθόντος.

Σε πολλές περιοχές παρατηρείται μακρά σειρά ετών με αρνητικό φυσικό ισοζύγιο, ξεπερνώντας τον μέσο εθνικό όρο. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός μειώνεται με ρυθμούς που σε κάποιες περιοχές φτάνουν το 20%-30% την τελευταία δεκαετία. Οι νέοι εγκαταλείπουν τα χωριά και τις μικρές πόλεις, ενώ οι ηλικιωμένοι αυξάνονται, δημιουργώντας μια ανησυχητική ανισορροπία σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Περιφερειακές ανισότητες

Σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, σε εθνικό επίπεδο καταγράφονται περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις σε 20 από τα 45 εξεταζόμενα έτη (1980-2024). Σε περιφερειακό επίπεδο, η κατάσταση παρουσιάζει έντονες ανισότητες: σε 15 νομούς το φυσικό ισοζύγιο ήταν αρνητικό για 41 ή περισσότερα έτη, ενώ σε τρεις νομούς (Ρέθυμνο, Δωδεκάνησα, Ηράκλειο) αρνητικά ισοζύγια καταγράφηκαν για μόλις 1-4 χρόνια.

Εντυπωσιακό είναι ότι σε έξι νομούς (Αρκαδία, Λακωνία, Λευκάδα, Μεσσηνία, Φωκίδα, Λέσβος) υπερτερούν οι θάνατοι έναντι των γεννήσεων για ολόκληρη την περίοδο 1980-2024, ενώ στο Ρέθυμνο μόνο για ένα έτος.

Χωριά-φαντάσματα

Πρόσφατα, το αμερικανικό δίκτυο CNBC επισκέφθηκε το ορεινό χωριό Λάστα στην Αρκαδία, σχεδόν ακατοίκητο, και αναφέρθηκε σε δεκάδες χωριά-φαντάσματα στην Ελλάδα, με μόλις 0-15 κατοίκους.

Αίτια της ερήμωσης

Η ανάλυση του ΙΔΕΜ επισημαίνει ότι η κατάσταση οφείλεται σε μεταπολεμικά φαινόμενα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης, αλλά και σε διαφοροποιημένη γονιμότητα των γενεών. Ορισμένοι νομοί συγκεντρώνουν πολύ περισσότερους ηλικιωμένους από νέους, οδηγώντας σε μακρά περίοδο αρνητικού φυσικού ισοζυγίου.

Δείκτες γεννήσεων και θνησιμότητας

Η μείωση του συνολικού πληθυσμού φαίνεται και από τους δείκτες γεννητικότητας και θνησιμότητας. Αν το 1951 είχαμε 20,3 γεννήσεις και 7,5 θανάτους ανά 1.000 κατοίκους, το 2024 οι αντίστοιχοι δείκτες διαμορφώνονται σε 6,6 και 12,2 ανά 1.000 κατοίκους. Το φυσικό ισοζύγιο έχει πλέον αρνητικό πρόσημο.

Οι λόγοι είναι δύο:

Αύξηση θανάτων λόγω γήρανσης: ο πληθυσμός ηλικίας 65+ αυξήθηκε από 520.000 το 1951 σε 2,5 εκατομμύρια σήμερα, φτάνοντας το 23% του συνολικού πληθυσμού.

Μείωση γεννήσεων: οι γυναίκες που γεννήθηκαν μεταξύ 1955-1985 κάνουν λιγότερα παιδιά σε μεγαλύτερη ηλικία. Η μέση τεκνοποιία μειώθηκε από περίπου 2 παιδιά ανά γυναίκα (γεννηθείσες 1940-1960) σε κάτω από 1,5 παιδιά (γεννηθείσες γύρω στο 1985).

Η εικόνα είναι σαφής: η Ελλάδα αντιμετωπίζει όχι μόνο γήρανση αλλά και πραγματικό «σβήσιμο» χωριών και περιοχών, με σοβαρές συνέπειες για την κοινωνία, την οικονομία και τη χωροταξία της χώρας.

Σχετικά άρθρα:

Warrants με ρήτρα ΑΕΠ: Η Ελλάδα σηκώνει ασπίδα στο Λονδίνο – Πού στοχεύει η προσφυγή – FinanceNews.gr Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης Ελλάδας-Τουρκίας: Συνάντηση υψηλού επιπέδου στην Ξάνθη – FinanceNews.gr Ηλίας Βρεττός: Θα εκφράζω ότι μπορεί να βοηθήσει έστω και έναν άνθρωπο να πιστέψει πιο δυνατά στον Θεό μας! – FinanceNews.gr Χρηματιστήριο: «Διχόνοια» στο ταμπλό, με πτώση σε Metlen και άνοδο σε Jumbo – FinanceNews.gr