Το Ιράν Απειλεί, ο Κόσμος Ανησυχεί: Το Στενό του Ορμούζ και η Γεωπολιτική του Σημασία – FinanceNews.gr
Το Στενό του Ορμούζ είναι το στενό στόμιο του Περσικού Κόλπου, ανάμεσα στο Ιράν και τη χερσόνησο Μουσαντάμ του Ομάν, μέσω του οποίου διέρχεται περίπου το 20% του παγκόσμιου διακινούμενου πετρελαίου. Στο στενότερο σημείο του έχει πλάτος μόλις 33 χιλιόμετρα (21 μίλια). Οποιαδήποτε διαταραχή στην περιοχή θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές του πετρελαίου παγκοσμίως και να πλήξει την αμερικανική οικονομία.
Το Ιράν αποφάσισε να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ
Η εμπορική κυκλοφορία μέσω του πορθμού ακολουθεί το καθορισμένο Σχήμα Διαχωρισμού Κυκλοφορίας (TSS), βόρεια της Χερσονήσου Μουσαντάμ. Το νερό είναι αρκετά βαθύ ώστε να φιλοξενεί μεγάλα πλοία, τα οποία μπορούν να διέλθουν και μέσω της Ζώνης Παράκτιας Κυκλοφορίας νότια του νησιού Ντιντιμάρ του Ομάν. Σε αυτό το σημείο, ο πορθμός έχει βάθος άνω των 650 ποδών. Παρόλα αυτά, σε περιόδους ειρήνης επιβάλλονται συχνά περιορισμοί σε μικρότερα πλοία. Πριν από το 1979, ήταν το κύριο ναυτιλιακό κανάλι.
Υπάρχουν οκτώ μεγάλα νησιά στο Στενό, επτά εκ των οποίων ελέγχονται από το Ιράν. Για τα νησιά Άμπου Μούσα, Μεγάλο Τούνμπ και Μικρό Τούνμπ υπάρχει αμφισβήτηση κυριαρχίας ανάμεσα στο Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από τη δεκαετία του 1970, το Ιράν διατηρεί στρατιωτική παρουσία σε αυτά. Επιπλέον, το ιρανικό ναυτικό διαθέτει πρόσβαση στην ανοιχτή θάλασσα από βάσεις στο Τσαμπαχάρ, το Μπαντάρ Αμπάς και το Μπουσέρ. Η κατοχή αυτών των στρατηγικών νησιών προσδίδει στο Ιράν σημαντική επιρροή στην περιοχή.
Πόσο εύκολο είναι το κλείσιμο του Στενού;
Σε αντίθεση με τη Διώρυγα του Σουέζ, δεν είναι εύκολο να αποκλειστεί το Στενό του Ορμούζ. Είναι φυσικός και εκτενής θαλάσσιος δίαυλος, όχι τεχνητό κανάλι. Το Ιράν ελέγχει μόνο το βόρειο τμήμα, ενώ το νότιο ανήκει στον Ομάν, ο οποίος υποστηρίζει την ελευθερία ναυσιπλοΐας. Αυτή η γεωγραφική διάρθρωση περιορίζει την ικανότητα του Ιράν να επιβάλει πλήρη αποκλεισμό χωρίς να προκαλέσει πολεμική κλιμάκωση.
Ο Πέμπτος Στόλος και η διεθνής παρουσία
Το Ιράν διαθέτει ασύμμετρα μέσα: σκάφη ταχείας επίθεσης, ναυτικές νάρκες, πυραύλους και drones. Ωστόσο, οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια πιθανόν θα προκαλέσει αντίδραση. Ο Πέμπτος Στόλος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, με βάση στο Μπαχρέιν, διατηρεί μόνιμη παρουσία στην περιοχή. Πέρα από τις ΗΠΑ, πολλές άλλες παγκόσμιες δυνάμεις περιπολούν στα ύδατα για να διασφαλίσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα.
Ακόμη και μια προσωρινή διαταραχή θα προκαλούσε διεθνή στρατιωτική και διπλωματική απάντηση, βλάπτοντας και τα οικονομικά συμφέροντα του ίδιου του Ιράν.
Επιπτώσεις για την Ινδία
Το 70% του αργού πετρελαίου και περίπου το 40% των εισαγωγών LNG της Ινδίας περνούν από το Στενό. Το Κατάρ προμήθευσε σχεδόν 10 εκατομμύρια τόνους LNG το 2024. Το μπλοκάρισμα θα επηρέαζε σοβαρά την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
Η Ινδία βρίσκεται επίσης σε διπλωματικό δίλημμα, έχοντας σχέσεις τόσο με το Ιράν όσο και με το Ισραήλ. Η συμφωνία δεκαετούς διαχείρισης του λιμανιού Τσαμπαχάρ το 2024 επισημαίνει τη στρατηγική δέσμευση της Ινδίας, η οποία όμως απειλείται λόγω της έντασης στην περιοχή.
Κίνδυνοι για το Ιράν
Ακόμη και αν το Ιράν καταφέρει να διακόψει προσωρινά τη ροή πετρελαίου, δεν μπορεί να διατηρήσει τη στρατηγική αυτή χωρίς σημαντικό κόστος. Η κινεζική αγορά είναι κρίσιμη για το ιρανικό πετρέλαιο, και η Κίνα πιθανόν να πιέσει την Τεχεράνη για να διατηρηθεί ανοιχτό το Στενό.
Επίσης, το Ιράν θα ρίσκαρε να αποξενώσει το Ομάν και τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Η εσωτερική οικονομική κατάσταση του Ιράν είναι εύθραυστη, και ένα πλήγμα στα έσοδα από το πετρέλαιο μπορεί να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή και περαιτέρω αστάθεια.
Το ιστορικό δείχνει αυτοσυγκράτηση
Ακόμα και κατά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του 1980, το Στενό δεν έκλεισε ποτέ εντελώς. Αν και το Ιράν έχει απειλήσει επανειλημμένα με αποκλεισμό, δεν έχει προβεί ποτέ σε πλήρη εφαρμογή. Η ιστορία δείχνει πως γνωρίζει το τεράστιο κόστος μιας τέτοιας ενέργειας.
Επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις και συμμάχους
Οι ΗΠΑ έχουν χιλιάδες στρατιώτες και βάσεις στον Κόλπο. Οι βάσεις αυτές διαθέτουν σύγχρονα συστήματα αεράμυνας, αλλά έχουν περιορισμένο χρόνο αντίδρασης λόγω εγγύτητας με το Ιράν.
Το Ιράν θα μπορούσε να στοχεύσει εγκαταστάσεις πετρελαίου, όπως έκανε το 2019 στη Σαουδική Αραβία. Παρόλο που την ευθύνη ανέλαβαν οι Χούθι, το Ιράν κατηγορείται ευρέως.
Ο Άξονας Αντίστασης
Παρότι εξασθενημένος, το Ιράν διατηρεί δίκτυο συμμάχων στη Μέση Ανατολή. Οι Χούθι στην Υεμένη και πολιτοφυλακές στο Ιράκ έχουν δυνατότητες να πλήξουν συμφέροντα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Το Ιράν έχει ιστορικό χρήσης έμμεσων επιθέσεων, όπως αυτή στο εβραϊκό κέντρο στην Αργεντινή το 1994.
Τα πυρηνικά όπλα
Επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ίσως καθυστερήσουν το πρόγραμμα, αλλά δεν θα το εξαλείψουν. Το Ιράν έχει διασπείρει τις εγκαταστάσεις του, πολλές εκ των οποίων είναι υπόγειες. Ενδέχεται να αποχωρήσει από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων, όπως έκανε η Βόρεια Κορέα.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Ιράν ότι το πρόγραμμα είναι ειρηνικό, η υψηλή καθαρότητα εμπλουτισμένου ουρανίου (60%) προκαλεί ανησυχίες.
Ενώ το Ιράν μπορεί να χρησιμοποιήσει το Στενό του Ορμούζ ως εργαλείο πίεσης, το πλήρες κλείσιμό του είναι εξαιρετικά απίθανο. Οι γεωπολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές συνέπειες θα ήταν υπερβολικά μεγάλες για να τις αντέξει.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
