Τρία μέτρα για να μην… «κοκκινίσουν» οι επενδύσεις στις ΑΠΕ
Ριζικές αλλαγές στη χάραξη όχι μόνο των ενεργειακών πολιτικών και στόχων, αλλά και των μέτρων στήριξης των επενδύσεων στις ΑΠΕ φέρνει το νέο story της πράσινης μετάβασης που ξαναγράφεται από την αρχή.
Αυξανόμενες περικοπές, που μόνο τη πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου ξεπέρασαν στην Ελλάδα τις 10 GWh, αρνητικές τιμές και υψηλότερα ρίσκα, προιωνίζονται όλο και υψηλότερα κόστη παραγωγής που τελικά μετακυλίονται στους καταναλωτές, κάνοντας τις κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη να αναζητούν νέα μέτρα, στηριγμένα στο ρεαλισμό και τα χαμηλότερα κόστη, για να περιορίσουν τις απειλές και να στηρίξουν τη συνέχιση των επενδύσεων.
Αποκαλυπτικές της νέας αυτής κατεύθυνσης είναι οι προτάσεις της Ομάδας Διοίκησης Εργου που με εντολή του ΥΠΕΝ έχει αναλάβει να συντάξει μια εισήγηση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκαλεί η αυξημένη διείσδυση της πράσινης ενέργειας σε σχέση με τον περιορισμένο διαθέσιμο ηλεκτρικό χώρο. Το πλήρες κείμενο της εισήγησης θα συνοδεύει το Μηχανισμό Αντιστάθμισης των Περικοπών ΑΠΕ, ο οποίος πρόκειται να βγει σύντομα σε διαβούλευση.
Αν και μένει να φανεί κατά πόσο η πολιτική ηγεσία του υπουργείου θα κάνει δεκτές τις προτάσεις, η φιλοσοφία τους στηρίζεται σε νέες πρακτικές που ακολουθούνται σε βορειοευρωπαϊκές χώρες, μακριά από τη πεπατημένη, με λιγότερες μαξιμαλιστικές ενισχύσεις και έμφαση στη συγκράτηση των δαπανών.
Τέτοια, για παράδειγμα, είναι η πρόταση για ένα πλαίσιο ενίσχυσης, βάσει του οποίου τα νέα έργα ΑΠΕ δεν θα αποζημιώνονται για την ενέργεια που παράγουν, όπως παραδοσιακά συνέβαινε μέχρι σήμερα, αλλά για το τι είναι σε θέση να παράγουν, όταν και όποτε τα χρειάζεται το σύστημα.
Το «μοντέλο» του Βελγίου
Ενα πρόσφατο παράδειγμα αφορά το σχήμα ενίσχυσης υπεράκτιου αιολικού πάρκου στο Βέλγιο (SA. 107336/9.2024), όπου η ενίσχυση βασίζεται στη δυνατότητα παραγωγής του έργου (και όχι στη μετρούμενη παραγωγή).
Στη πράξη, όπως γράφει το κείμενο της Ομάδας Διοίκησης Εργου του ΥΠΕΝ, συζητώνται και αρχίζουν ήδη να υιοθετούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχήματα ενίσχυσης τύπου «συμβολαίων επί της διαφοράς» που δεν βασίζονται στην εγχεόμενη στο δίκτυο ενέργεια (non-production based CfDs), αλλά σε εκτιμήσεις της προ περικοπών διαθέσιμης παραγωγής των έργων (capability based CfDs).
Είναι μια παραλλαγή των γνωστών Contracts for Differences, όπως ονομάζονται, που κερδίζουν όλο και μεγαλύτερο έδαφος διεθνώς, και στα οποία όταν η «ταρίφα» του έργου ΑΠΕ είναι μεγαλύτερη από τις χονδρεμπορικές τιμές, η διαφορά συμπληρώνεται από την κρατική ενίσχυση. Στην αντίθετη περίπτωση, η διαφορά παρακρατείται.
Εχοντας μειωμένη έκθεση σε υψηλά ρίσκα περικοπών και αρνητικών τιμών, τα σχήματα αυτά εξασφαλίζουν το αναγκαίο για το έσοδο έργο, ενώ ταυτόχρονα, με τη κατάλληλη επιλογή παραμέτρων, εξακολουθεί να υφίσταται ένας μηχανισμός αποφυγής υπερκερδών, περιορίζοντας έτσι στρεβλώσεις που συνεπάγεται το υφιστάμενο καθεστώς.
Αντάλλαγμα της ενίσχυσης με απελευθέρωση χώρου
Στην ίδια κατεύθυνση, της ανάγκης ενός νέου και πιο ρεαλιστικού μοντέλου πράσινης μετάβασης, προτείνεται για τα έργα ΑΠΕ χωρίς προτεραιότητα κατανομής, τα οποία εκτίθενται σε ολοένα και περισσότερες περικοπές και αρνητικές τιμές, να εξεταστεί η μερική αποζημίωση για τους όγκους της πράσινης ενέργειας που σήμερα «πετιέται στα σκουπίδια», στο βαθμό που θίγεται ανεπανόρθωτα η βιωσιμότητα των επενδύσεων.
Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, σύμφωνα με την εισήγηση της ομάδας του ΥΠΕΝ, μέσω της μετάβασης των υφιστάμενων έργων ΑΠΕ στο καθεστώς ενίσχυσης non-production based (CfDs δηλαδή που δεν αποζημιώνουν την παραγωγή), με διαγωνισμούς οι οποίοι θα διασφαλίζουν μια ελάχιστη κρατική ενίσχυση που τα καθιστά βιώσιμα.
Σε αντάλλαγμα τα ωφελούμενα έργα θα υποχρεούνται να απελευθερώσουν ηλεκτρικό χώρο, δηλαδή να δεχθούν πρόσθετους περιορισμούς έγχυσης, ώστε το μέτρο να συμβάλει στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων δικτύων, περιορίζοντας τις επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων για νέα.
Ανοικτή πρόσβαση έργων ΑΠΕ με διμερή συμβόλαια
Το τρίτο προτεινόμενο μέτρο αφορά τη δημιουργία και στην Ελλάδα μιας οργανωμένης αγοράς μακροχρόνιων διμερών συμβολαίων (PPAs), στην οποία θα έχουν πρόσβαση παραγωγοί και καταναλωτές με ανοικτές, διαφανείς και ανταγωνιστικές διαδικασίες. Ενας λόγος που σήμερα δεν αναπτύσσεται τόσο γρήγορα η αγορά διμερών συμβολαίων πανευρωπαικά (και στην Ελλάδα) είναι επειδή οι καταναλωτές διστάζουν να «κλειδώσουν» τιμές σε βάθος χρόνου. Αντίστοιχα και οι παραγωγοί συχνά έχουν αμφιβολίες για τη φερεγγυότητα των καταναλωτών.
Στην εισήγηση της Ομάδας Έργου αναφέρεται ότι μια οργανωμένη αγορά PPA θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τόσο το σύνολο των καταναλωτών με τη διάχυση των σταθερών και χαμηλών τιμών, όσο και το σύνολο των παραγωγών ΑΠΕ, για τους οποίους το επιπλέον όφελος από τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων είναι η προστασία από τις περικοπές ενέργειας στην ημερήσια αγορά. Κοινή τους άλλωστε αγωνία είναι η έλλειψη ορατότητας ως προς τις τιμές σε βάθος χρόνου. Του εσόδου που θα εισπράττει ο παραγωγός και του κόστους που θα καταβάλλει ο καταναλωτής.
Η διαμόρφωση μιας τέτοιας ανοικτής αγοράς PPA θα μπορούσε να στηριχθεί περαιτέρω και σε μελλοντικούς διαγωνισμούς ανάπτυξης έργων ΑΠΕ, μέσω ενσωμάτωσης επιλογής σύναψης PPA (αντί συμβάσεων κρατικής στήριξης).
Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσαν να θεσπιστούν και κανόνες αντισυγκέντρωσης στους αντισυμβαλλόμενους των σταθμών ΑΠΕ, προς εξασφάλιση της διάχυσης του οφέλους των PPA σε μεγαλύτερο εύρος καταναλωτών (ζήτημα που απασχολεί διεθνώς την ανάπτυξη των PPA).
Το προαναφερόμενο σχήμα ενίσχυσης υπεράκτιου αιολικού πάρκου στο Βέλγιο (SA. 107336/9.2024) αποτελεί παράδειγμα τέτοιας ενσωμάτωσης σε σχήμα στήριξης των νέων σταθμών ΑΠΕ.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
