O κρυφός άσσος στο μανίκι της Ινδίας – Οι δασμοί Trump θα τη μετατρέψουν σε υπερδύναμη των BRICS

Η στρατηγική της Ουάσινγκτον ενέχει τρεις βασικούς κινδύνους

Η απόφαση του Donald Trump να διπλασιάσει τους δασμούς στις ινδικές εισαγωγές στο 50% σηματοδοτεί τη βαθύτερη ρήξη στις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ–Ινδίας εδώ και δεκαετίες.
Ο Λευκός Οίκος δικαιολόγησε την κίνηση ως απάντηση στις αυξανόμενες ενεργειακές σχέσεις του Νέου Δελχί με τη Μόσχα, ιδιαίτερα στις συνεχιζόμενες αγορές φθηνού ρωσικού πετρελαίου.
Ωστόσο, σημειώνει το Modern Diplomacy, η κλιμάκωση αυτή ενέχει τον κίνδυνο να παρερμηνεύσει τη στρατηγική και οικονομική εξίσωση της Ινδίας του Narendra Modi—και έτσι να υπονομεύσει το ίδιο το διαπραγματευτικό χαρτί που επιδιώκει η Ουάσινγκτον.

Η απαρχή της σύγκρουσης

Ο εμπορικός πόλεμος ξεκίνησε στις αρχές Αυγούστου, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμό 25% σε μια ευρεία γκάμα ινδικών προϊόντων, επικαλούμενες «άδικες εμπορικές πρακτικές» και εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Στις 6 Αυγούστου, ο Πρόεδρος Trump υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που προσέθεσε ακόμη 25%, με ισχύ σε τρεις εβδομάδες. Η αντίδραση του Modi ήταν άμεση και προκλητική: χαρακτήρισε τα μέτρα «άδικα και αδικαιολόγητα» και κατηγόρησε τις ΗΠΑ για επιλεκτική εφαρμογή, σημειώνοντας ότι άλλοι μεγάλοι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου, όπως η Τουρκία και ευρωπαϊκά κράτη, δεν υπέστησαν ανάλογες κυρώσεις. Δεσμεύτηκε να προστατεύσει τους Ινδούς αγρότες και τη βιομηχανία, ακόμη και με «πολύ βαρύ τίμημα».
Η Ινδία έχει ήδη παγώσει ορισμένες προγραμματισμένες αγορές αμερικανικού αμυντικού εξοπλισμού και επανεξετάζει τις προσφορές της στις τρέχουσες εμπορικές διαπραγματεύσεις. Ακόμη πιο σημαντικό, Ινδοί αξιωματούχοι αφήνουν να εννοηθεί ότι το Νέο Δελχί θα επιταχύνει τη συνεργασία του με εναλλακτικές οικονομικές πλατφόρμες—ιδίως το διευρυμένο BRICS—για να μειώσει την ευαλωτότητά του στις πιέσεις των ΗΠΑ.
Η οικονομική σκηνή του 2025 δεν θυμίζει αυτή του 2005.
Με την πρόσφατη ένταξη της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, το BRICS αντιπροσωπεύει πλέον μια οικονομία 30 τρισ. δολαρίων—περίπου το 30–40% του παγκόσμιου ΑΕΠ—και διαχειρίζεται πάνω από το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου.
Το συλλογικό του βάρος προσφέρει, έστω και μακρινά, τη δυνατότητα δημιουργίας ενός εναλλακτικού πόλου απέναντι στα δυτικοκεντρικά εμπορικά και χρηματοοικονομικά συστήματα.
Το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί—καλύπτει περίπου το 58% των παγκόσμιων αποθεμάτων και πληρωμών—αλλά είναι πιο ευάλωτο σε φθορά απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Το εμπόριο της Ινδίας με τη Ρωσία, αξίας περίπου 65–69 δισ. δολαρίων το 2023–24, γίνεται ολοένα και περισσότερο σε ρούβλια και ρουπίες, παρακάμπτοντας το αμερικανικό νόμισμα.
Κάθε τέτοια διευθέτηση, επαναλαμβανόμενη με πολλούς εταίρους, διαβρώνει την αυτόματη κυριαρχία του δολαρίου—και κατ’ επέκταση, την αποτελεσματικότητα των αμερικανικών κυρώσεων και δασμών.
Η θέση της Ινδίας στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες περιπλέκει περαιτέρω την αμερικανική στρατηγική.
Παράγει περίπου το 60% των γενόσημων φαρμάκων παγκοσμίως, εξάγει φαρμακευτικά προϊόντα αξίας 28 δισ. δολαρίων ετησίως και προσφέρει υπηρεσίες πληροφορικής και επιχειρηματικής υποστήριξης αξίας 150 δισ. δολαρίων—πολλά από αυτά σε αμερικανικούς πελάτες.
Τέσσερα εκατομμύρια Ινδοί εργάζονται στον τεχνολογικό τομέα των ΗΠΑ, ενώ πάνω από μισό εκατομμύριο απόφοιτοι STEM μπαίνουν στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο. Οι δασμοί που περιορίζουν τις ινδικές εξαγωγές κινδυνεύουν να επιστρέψουν στις ΗΠΑ με τη μορφή υψηλότερων τιμών, διαταραχών στις προμήθειες και απώλειας ανταγωνιστικότητας.

Η δύναμη της «επιλογής»

Το πραγματικό διαπραγματευτικό χαρτί της Ινδίας βρίσκεται στην ικανότητά της να καλλιεργεί πολλαπλές συνεργασίες χωρίς να δεσμεύεται πλήρως σε κανένα μπλοκ. Ο Modi έχει διατηρήσει στενούς δεσμούς ασφαλείας με τις ΗΠΑ μέσω του Quad, ενώ ταυτόχρονα είναι βασικός αρχιτέκτονας ενός πιο διεκδικητικού BRICS.
Μπορεί να στραφεί προς την Ουάσινγκτον για την ασφάλεια του Ινδο–Ειρηνικού, να εμβαθύνει ενεργειακούς και αμυντικούς δεσμούς με τη Ρωσία ή να συνεργαστεί με χώρες του Κόλπου και της Αφρικής για εμπόριο και επενδύσεις. Λίγες άλλες μεγάλες οικονομίες απολαμβάνουν τέτοιο βαθμό διπλωματικής ευελιξίας.
Αυτή η ευελιξία σημαίνει ότι η ωμή οικονομική πίεση είναι λιγότερο πιθανό να λειτουργήσει—και πιο πιθανό να επιταχύνει την απεξάρτηση της Ινδίας από τα αμερικανοκεντρικά συστήματα.
Ιστορικά, παρατεταμένοι εμπορικοί πόλεμοι δασμών οδηγούν σε αισθητή αναδιάταξη του εμπορίου μέσα σε τρία έως πέντε χρόνια. Στη σημερινή συγκυρία, αυτές οι αλλαγές θα ωφελούσαν κυρίως τα μέλη του BRICS και άλλες μη ευθυγραμμισμένες οικονομίες.

Γιατί οι δασμοί μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ

Η στρατηγική της Ουάσινγκτον ενέχει τρεις βασικούς κινδύνους: Πρώτον, οι δασμοί είναι αδύναμο μέσο πίεσης σε μια χώρα με αξιόπιστες οικονομικές εναλλακτικές.
Αντί να φέρουν την Ινδία σε συμμόρφωση, μπορεί να ενθαρρύνουν ταχύτερη υιοθέτηση μη-δολαριακών εμπορικών διακανονισμών, ευρύτερη χρήση εναλλακτικών συστημάτων πληρωμών και αύξηση επενδύσεων εντός του Παγκόσμιου Νότου.
Δεύτερον, το εσωτερικό κόστος για τις ΗΠΑ μπορεί να είναι πολιτικά ζημιογόνο. Υψηλότερες τιμές φαρμάκων, διακοπές στις υπηρεσίες IT και πιέσεις σε κλάδους από τη γεωργία μέχρι την αεροναυπηγική δεν θα περάσουν απαρατήρητες από τους Αμερικανούς καταναλωτές ή τις επιχειρηματικές ομάδες πίεσης.
Τρίτον, η πολιτική αυτή κινδυνεύει να ενισχύσει την ίδια την πολυπολικότητα που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να αποτρέψουν. Άλλες ουδέτερες ή ημι-ευθυγραμμισμένες χώρες—από την Ινδονησία έως τη Βραζιλία—θα δουν την περίπτωση της Ινδίας ως απόδειξη ότι τα αμερικανικά εμπορικά μέτρα είναι επιλεκτικά, πολιτικοποιημένα και πιθανώς παρακάμψιμα μέσω βαθύτερης συνεργασίας Νότου–Νότου.

Μια πιο έξυπνη εναλλακτική

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ στερούνται μοχλών πίεσης.
Παραμένουν κρίσιμη αγορά για τις ινδικές εξαγωγές και ζωτικός εταίρος στην τεχνολογία, την άμυνα και την εκπαίδευση. Ωστόσο, η χρήση των δασμών ως κύριο εργαλείο πολιτικής είναι πιθανότερο να αποξενώσει παρά να ευθυγραμμίσει.
Μια πιο αποτελεσματική στρατηγική θα συνδύαζε τον διάλογο με στοχευμένη πίεση: προώθηση μιας διμερούς εμπορικής συμφωνίας που έχει παγώσει, συνεπενδύσεις σε τομείς στρατηγικού ενδιαφέροντος όπως τα ημιαγωγά, η καθαρή ενέργεια και η φαρμακοβιομηχανία, και προσφορά κινήτρων εφοδιαστικής αλυσίδας που θα εντάξουν την Ινδία βαθύτερα στην αμερικανική παραγωγή. Παράλληλα, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να διατηρήσουν περιορισμένα και σαφώς στοχευμένα μέτρα, συνδεδεμένα με ξεκάθαρους πολιτικούς στόχους, αντί για γενικευμένες, συναισθηματικές αυξήσεις δασμών.
Η κίνηση των δασμών στο 50% αποκάλυψε λιγότερο την ευαλωτότητα και περισσότερο την ανθεκτικότητα της Ινδίας.
Η κυβέρνηση Modi διαθέτει την κλίμακα, την οικονομική ποικιλία και τη γεωπολιτική εμβέλεια για να απορροφήσει βραχυπρόθεσμους κραδασμούς και να προσαρμοστεί.
Έτσι, θα επιταχύνει την ανάδυση ενός πιο πλουραλιστικού παγκόσμιου οικονομικού συστήματος—ενός στο οποίο η ικανότητα της Ουάσινγκτον να θέτει τους κανόνες θα είναι πιο περιορισμένη.
Αν οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι οι καταναγκαστικοί δασμοί θα φέρουν γρήγορα την Ινδία σε συμμόρφωση, ίσως διαβάζουν λάθος τη σκακιέρα. Το πιθανότερο αποτέλεσμα δεν θα είναι μια Ινδία πιο κοντά, αλλά μια Ινδία που χτίζει γύρω από την Αμερική—συμβάλλοντας στη δημιουργία του πολυπολικού κόσμου που η Ουάσινγκτον προσπαθεί να αποτρέψει.

www.bankingnews.gr

Source link

Σχετικά άρθρα:

Συγκρατημένες απώλειες στις ευρωαγορές Εκρηκτική προέλαση 175.000 Ρώσων σε Sumy, Kharkiv, εκτάκτως επέστρεψε ο Zelensky – Στις 2/6 ανταλλάσουν μνημόνια ειρήνης Παραιτείται ο διοικητής των χερσαίων δυνάμεων της Ουκρανίας μετά το ρωσικό χτύπημα σε μονάδα με 12 στρατιωτικούς νεκρούς Washington Post: Η ΕΕ έχει καταρτίσει νέα σχέδια για την αγορά αμερικανικών όπλων για την Ουκρανία