Γιατί πρώην σοβιετικές δημοκρατίες «μαχαιρώνουν πισώπλατα» τη Ρωσία
Μερικές φορές είναι κάποια γεγονότα που μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες κρίσεις.
Τον Δεκέμβριο του 2024, ένα πολιτικό αεροσκάφος του Αζερμπαϊτζάν συνετρίβη σε ρωσικό έδαφος, σηματοδοτώντας την έναρξη εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών. Το αεροπλάνο επρόκειτο να προσγειωθεί στην πρωτεύουσα της Τσετσενίας, Γκρόζνι, όταν χτυπήθηκε από ρωσικό πύραυλο εδάφους-αέρος. Τριάντα οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν. Η επίσημη εξήγηση ήταν ότι επρόκειτο για ατύχημα. Ο Πούτιν εξέφρασε τη λύπη του, αλλά αρνήθηκε να παραδεχτεί την ενοχή του. Αυτός ήταν αρκετός λόγος για να καταθέσει το Αζερμπαϊτζάν αγωγή κατά της Ρωσίας σε διεθνή δικαστήρια.
Στις αρχές Αυγούστου, ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπληξαν για πρώτη φορά έναν σταθμό συμπίεσης αερίου, μέσω του οποίου διοχετεύεται φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ουκρανία. Δύο ημέρες αργότερα, ρωσικά drone επιτέθηκαν σε μια αποθήκη που ανήκει στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν SOCAR στην ουκρανική περιοχή της Οδησσού.
Η αντίδραση από το Μπακού δεν άργησε να έρθει. Στις 10 Αυγούστου, οι πρόεδροι της Ουκρανίας και του Αζερμπαϊτζάν, Ζελένσκι και Αλίγιεφ, μίλησαν τηλεφωνικά. Σύμφωνα με την ουκρανική εφημερίδα «The Kyiv Independent », η συζήτηση αφορούσε μια διμερή ενεργειακή συνεργασία. Η αζερική ειδησεογραφική ιστοσελίδα «Caliber.Az» ανέφερε μάλιστα ότι η καυκάσια χώρα εξετάζει το ενδεχόμενο να προμηθεύσει όπλα στην Ουκρανία, για πρώτη φορά.
Και όμως. Μόλις πριν από έναν χρόνο, ο Πούτιν και ο Αλίγιεφ συναντήθηκαν στο Μπακού και συζήτησαν για φυσικό αέριο, πετρέλαιο και την ενίσχυση των διμερών σχέσεων. Ούτε λέξη δηλαδή, για την Ουκρανία. Τον περασμένο Ιούλιο, στο Διεθνές Φόρουμ Μέσων Ενημέρωσης στο Σούσι, ο Αλίγιεφ τόνισε απευθυνόμενος σε Ουκρανούς δημοσιογράφους: «Ποτέ μην συμφωνείτε σε κατοχή. Αυτή είναι η πιο σημαντική συμβουλή».
Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης επιτέθηκαν στον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ, ο οποίος στην πραγματικότητα τόλμησε να επικρίνει ανοιχτά τη Ρωσία και να συμβουλεύσει την Ουκρανία να μην αποδεχτεί την κατοχή των εδαφών της. «Γιατί ο κατακτητής των …νάνων δίνει συμβουλές για την ήττα των γιγάντων», έγραψαν χαρακτηριστικά τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης ο Αζέρος πρόεδρος είναι ιδιαίτερα ενεργός στο αντιρωσικό μέτωπο τις τελευταίες ημέρες.
Γιατί διαλύθηκε η σχέση
Ο Αζέρος πρόεδρος Αλίγιεφ δεν συμμετείχε στην παρέλαση στη Μόσχα για τον εορτασμό της 80ής επετείου της νίκης της Σοβιετικής Ένωσης επί της ναζιστικής Γερμανίας. Πώς θα μπορούσε η φιλία μεταξύ των δύο ηγετών να διαλύθηκε τόσο γρήγορα;
«Μήπως το Αζερμπαϊτζάν μαχαιρώνει πισώπλατα τη Ρωσία;» διερωτώνται πλέον Ευρωπαίοι διπλωμάτες που μετείχαν πρόσφατα σε σύνοδο που διοργανώθηκε από Αζέρικο think tank στο Μπακού. «Η σχέση μεταξύ των δύο ηγετών δεν βασίστηκε ποτέ σε καθαρή αμοιβαία αγάπη», λέει ο ειδικός σε θέματα Καυκάσου Γιάκομπ Βόλενσταϊν του Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ. «Ο Πούτιν θέλει μόνο να κρατήσει τις χώρες της γειτονιάς του εντός της σφαίρας επιρροής του. Το Αζερμπαϊτζάν, ωστόσο, είναι μια από τις χώρες που συνεργάζονται μόνο σε περιορισμένο βαθμό», τονίζει ο Γερμανός αναλυτής.
Το Αζερμπαϊτζάν δεν εξαρτάται πραγματικά από τη Μόσχα. Εισάγει τρόφιμα και μηχανήματα από τη Ρωσία, και υπάρχει μια μεγάλη κοινότητα Αζέρων στη Ρωσία, αλλά η χώρα πάντα προσπαθούσε να αποφύγει την ανάπτυξη σημαντικών εξαρτήσεων. «Δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορούν οι Αζέροι να αντικαταστήσουν μεσοπρόθεσμα – ειδικά μέσω της Κίνας και της Τουρκίας», λέει ο Βόλενσταϊν.
Αντιθέτως, το Αζερμπαϊτζάν έχει πολλά να προσφέρει. Μεταξύ άλλων, η χώρα διαθέτει αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και εξάγει αυτές τις πρώτες ύλες όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά κυρίως στο Ισραήλ και την Ε.Ε. -κυρίως μέσω Ελλάδας και του αγωγού ΤΑΡ.
Η συμφωνία στον Λευκό Οίκο
Στην όλη υπόθεση δεν ήταν καθόλου αμελητέα η παρέμβαση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ για την σύναψη συμφωνίας ειρήνης μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, και μάλιστα στοον Λευκό Οίκο. «Ηταν αναμφίβολα μια προσβολή για τον Πούτιν, καθώς η Ρωσία ήταν ο προστάτης άγιος της Αρμενίας από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. «Μέχρι πρόσφατα, τα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράν , συμπεριλαμβανομένου του αεροδρομίου στο Ερεβάν, δεν προστατεύονταν από τους Αρμένιους, αλλά από τους Ρώσους», εξηγεί ο Γερμανός ειδικός.
Τώρα, οι Αμερικανοί βάζουν πόδι στον Καύκασο και θα ελέγχουν και τον διάδρομο, Ζανγκσούρ ,που συνδέει το Αζερμπαϊτζάν στη νότια Αρμενία με τον θύλακα του Ναχιτσεβάν στα δυτικά, παρέχοντας έτσι την πύλη του Αζερμπαϊτζάν προς την Τουρκία και, επομένως, και μια χερσαία σύνδεση με την Ε.Ε.. Ο διάδρομος αυτούς ονομάστηκε μάλιστα «Δρόμος Τραμπ για Διεθνή Ειρήνη και Ευημερία».
Ακολουθεί και το Ουζμπεκιστάν
Την ίδια ώρα, άλλη μία πρώην σοβιετική δημοκρατία-το Ουζμπεκιστάν χειροκροτεί την πορεία εξωτερικής πολιτικής του Αλίγιεφ. Στις 18 Αυγούστου, ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν, Σαβκάτ Μιρζιγιόγιεφ, μιλώντας σε σύνοδο κορυφής του Ουζμπεκιστάν, του Αζερμπαϊτζάν και της Ευρώπης στην Τασκένδη, ανακοίνωσε σχέδια για την υπογραφή συμφωνίας για ενισχυμένη εταιρική σχέση και συνεργασία. με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήδη από τον Απρίλιο του 2024, το Ουζμπεκιστάν και η Ε.Ε. κατέληξαν σε συμφωνία για στρατηγική εταιρική σχέση για κρίσιμες πρώτες ύλες.
Ο Μιρζιγιόγιεφ τόνισε ότι το Αζερμπαϊτζάν χρησιμεύει ως στρατηγική γέφυρα μεταξύ της Κεντρικής Ασίας και της Ευρώπης. Επαίνεσε επίσης τις προσπάθειες του Αλίγιεφ να συμβάλει στην ανάπτυξη νέων περιφερειακών διαδικασιών και στην ενίσχυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ του Νότιου Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, και συνεχάρη το Μπακού για την τριμερή συμφωνία με την Αρμενία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο «διάδρομος Τραμπ»
Από τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι εξαγωγές της Ε.Ε. προς το Ουζμπεκιστάν έχουν διπλασιαστεί σε σύγκριση με το προπολεμικό έτος 2021, φτάνοντας σχεδόν τα 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Με πάνω από 4.250 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών και 500 χιλιόμετρα θαλάσσιων συνδέσεων από την Κίνα μέσω της Κασπίας Θάλασσας προς την Τουρκία και μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς τη Γερμανία και την Ουκρανία, ο «διάδρομος Τραμπ»παρακάμπτει τόσο τη Ρωσία όσο και τη Λευκορωσία, προσφέροντας μια εναλλακτική εμπορική διαδρομή.
Η «Διαδρομή Τραμπ για Διεθνή Ειρήνη και Συνεργασία» φαίνεται να ενθαρρύνει το Ουζμπεκιστάν, όπως και την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, να συνεργαστούν περαιτέρω με την Ε.Ε. και να γίνουν κάτι περισσότερο από μια απλή χώρα διέλευσης για δυτικά αγαθά για την παράκαμψη των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
