Η σιωπηλή αποψίλωση της Ελλάδας: Οι θάνατοι διπλάσιοι των γεννήσεων

Το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας έχει εισέλθει πλέον σε φάση συστημικής αποσταθεροποίησης, με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ να υποδηλώνουν ότι η πληθυσμιακή συρρίκνωση δεν αποτελεί συγκυριακή απόκλιση αλλά παγιωμένη, αυτοτροφοδοτούμενη διαδικασία.

Οι εξελίξεις του 2024 καταδεικνύουν ότι οι μέχρι σήμερα πολιτικές παρεμβάσεις όχι μόνο αποτυγχάνουν να ανακόψουν την τάση, αλλά αδυνατούν ακόμη και να επιβραδύνουν τη δυναμική της δημογραφικής κατάρρευσης.

Η φυσική κίνηση του πληθυσμού παραμένει εξαιρετικά αρνητική, με τους θανάτους να υπερβαίνουν σχεδόν κατά το διπλάσιο τις γεννήσεις. Η μείωση των γεννήσεων κατά 4,1% σε ετήσια βάση, σε συνδυασμό με την οριακή μόνο αποκλιμάκωση των θανάτων (-1%), αποτυπώνει την επιτάχυνση της αποσύνδεσης μεταξύ αναπαραγωγικού δυναμικού και συνολικού πληθυσμού. Πρόκειται για ένδειξη βαθιάς δημογραφικής εξάντλησης, η οποία δεν μπορεί πλέον να αποδοθεί αποκλειστικά σε οικονομικούς κύκλους ή βραχυπρόθεσμες κρίσεις.

Η οριακή μείωση του μόνιμου πληθυσμού κατά 0,03% το 2024 αποκρύπτει την πραγματική έκταση του προβλήματος, καθώς η συγκράτηση της συνολικής απώλειας οφείλεται αποκλειστικά στη θετική καθαρή μετανάστευση. Χωρίς τη συνεισφορά αυτή, η χώρα θα κατέγραφε καθαρή πληθυσμιακή απώλεια άνω των 57.000 ατόμων σε ένα μόνο έτος, επιβεβαιώνοντας ότι η εσωτερική δημογραφική δυναμική έχει καταστεί πλήρως αρνητική.

Ειδικότερα:

Ο μόνιμος πληθυσμός την 1η Ιανουαρίου 2025 εκτιμάται σε 10.372.335 άτομα, επίπεδο που αντιστοιχεί χρονικά στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η υποχώρηση αυτή δεν αποτελεί απλή επιστροφή σε προγενέστερα μεγέθη, αλλά συντελείται υπό συνθήκες ριζικά δυσμενέστερης ηλικιακής διάρθρωσης.

Η φυσική μείωση κατά 57.564 άτομα (68.309 γεννήσεις έναντι 125.873 θανάτων) συνιστά δομικό χαρακτηριστικό, το οποίο, με βάση τη σημερινή ηλικιακή σύνθεση, τείνει να διευρύνεται τα επόμενα έτη ανεξαρτήτως πολιτικών εξαγγελιών.

Ο δείκτης γήρανσης στο 185,4 καταδεικνύει ότι ο πληθυσμός ηλικίας 65 ετών και άνω υπερβαίνει πλέον σχεδόν κατά το διπλάσιο τον πληθυσμό παιδιών και εφήβων. Η αναλογία αυτή περιορίζει δραστικά το μελλοντικό αναπαραγωγικό απόθεμα της χώρας και προεξοφλεί περαιτέρω επιδείνωση της φυσικής μείωσης.

Το θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο των 54.135 ατόμων το 2024, αν και αριθμητικά σημαντικό, δεν αντιστρέφει τη δημογραφική καθίζηση, καθώς δεν μεταβάλλει ουσιωδώς τη γηρασμένη ηλικιακή δομή ούτε εγγυάται μακροπρόθεσμη ενσωμάτωση στο παραγωγικό και αναπαραγωγικό σύστημα.

Τα δεδομένα αυτά συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα έχει εισέλθει σε φάση δημογραφικής παγίδας: η συρρίκνωση του πληθυσμού αναπαράγει τη γήρανση, η γήρανση περιορίζει τις γεννήσεις και η μείωση των γεννήσεων επιταχύνει περαιτέρω τη συρρίκνωση. Πρόκειται για φαύλο κύκλο με χαρακτηριστικά μη αναστρεψιμότητας στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Σε αυτό το πλαίσιο, η πληθυσμιακή υποχώρηση στα επίπεδα του 1992 δεν συνιστά απλώς στατιστική σύγκριση, αλλά ένδειξη μακροχρόνιας απώλειας οικονομικού δυναμικού, αποδιάρθρωσης του ασφαλιστικού συστήματος και περιορισμού της γεωπολιτικής και παραγωγικής βαρύτητας της χώρας. Οι μεγάλες αστικές συγκεντρώσεις –Αττική και Θεσσαλονίκη– παραμένουν μεν πληθυσμιακά κυρίαρχες, αλλά λειτουργούν ολοένα και περισσότερο ως «νησίδες συγκράτησης» σε ένα περιβάλλον γενικευμένης δημογραφικής αποψίλωσης της περιφέρειας.

Σχετικά άρθρα:

Χατζηδάκης: «Μαγνήτης» για νέες επενδύσεις το Ελληνικό Ταμείο Καινοτομίας και Υποδομών Τραμπ για Γάζα: Οι όμηροι θα απελευθερωθούν Δευτέρα ή Τρίτη – FinanceNews.gr Λαγκάρντ: «Οι κίνδυνοι υποχωρούν, αλλά η αβεβαιότητα παραμένει» – Απομακρύνεται νέο κύμα χαλάρωσης – FinanceNews.gr Η Nvidia δίνει ώθηση στις ευρωαγορές – Κέρδη εν μέσω αβεβαιότητας – FinanceNews.gr