Ποιοι δικαιούνται «δεύτερη ευκαιρία» στις δημόσιες συμβάσεις

Την ώρα που το Ελεγκτικό Συνέδριο απορρίπτει ως μη νόμιμες δεκάδες δημόσιες συμβάσεις -σ.σ. το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου 54 από τις ελεγχθείσες συμβάσεις, συνολικού ποσού 363 εκατ. ευρώ, κρίθηκαν μη νόμιμες- η νέα εγκύκλιος της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (ΑΔΑ: 60ΕΕ46ΝΛΣΞ-ΦΤ9, 9 Οκτωβρίου) δίνει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα μιας δεύτερης ευκαιρίας, να αποδείξουν δηλαδή ότι μπορούν να διορθώσουν τα λάθη τους και να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη του κράτους.

Η νέα εγκύκλιος αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο το Δημόσιο αξιολογεί τα λεγόμενα «επανορθωτικά μέτρα». Δηλαδή τις ενέργειες με τις οποίες μια εταιρεία προσπαθεί να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της μετά από κάποια παράβαση ή κύρωση σε προηγούμενη σύμβαση.

Η εγκύκλιος εφαρμόζει στην πράξη τον νόμο 5218/2025, ο οποίος τροποποιεί το πλαίσιο του νόμου 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις. Το πνεύμα του είναι η διαδικασία να γίνει πιο δίκαιη, διαφανής και προβλέψιμη, τόσο για το Δημόσιο, όσο και για τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς.

Μέχρι σήμερα, η εξέταση των «μέτρων αυτοκάθαρσης» γινόταν από μία πενταμελή επιτροπή του υπουργείου Ανάπτυξης. Πλέον, δημιουργούνται δύο νέες τριμελείς γνωμοδοτικές επιτροπές με καθορισμένες αρμοδιότητες. Μία για δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών, που υπάγεται στο υπουργείο Ανάπτυξης. Και μία για δημόσια έργα, μελέτες και τεχνικές υπηρεσίες, που υπάγεται στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Οι επιτροπές αυτές είναι υπεύθυνες να γνωμοδοτούν, μέσα σε 40 ημέρες, αν τα επανορθωτικά μέτρα μιας εταιρείας είναι επαρκή για να συμμετάσχει ξανά σε διαγωνισμούς. Για παράδειγμα, μια εταιρεία που είχε τιμωρηθεί για καθυστερήσεις ή παρατυπίες σε παλαιότερη σύμβαση, μπορεί να αποδείξει ότι έχει διορθώσει τις πρακτικές της, π.χ. αλλάζοντας διαδικασίες ελέγχου, προσωπικό ή συστήματα διαχείρισης ποιότητας. Εφόσον η επιτροπή το δεχτεί, η εταιρεία θεωρείται εκ νέου «αξιόπιστη».

Κυρώσεις ήσσονος αξίας

Μια άλλη αλλαγή είναι η θεσμοθέτηση των λεγόμενων «κυρώσεων ήσσονος αξίας». Σύμφωνα με το νέο άρθρο 202Α του νόμου 4412/2016, αν οι ποινές που επιβλήθηκαν σε μια εταιρεία δεν ξεπερνούν το 2% της αξίας της σύμβασης, δεν θεωρούνται «σοβαρές παραβάσεις». Αν μια επιχείρηση είχε καθυστερήσει παράδοση προϊόντων αξίας 50.000 ευρώ και της επιβλήθηκε πρόστιμο 500 ευρώ (1%), αυτή η κύρωση θεωρείται «ήσσονος αξίας». Εφόσον έχει πληρωθεί, δεν αποτελεί λόγο αποκλεισμού από επόμενους διαγωνισμούς.

Με αυτό τον τρόπο, το Δημόσιο επιχειρεί να διαχωρίσει τα μικρά σφάλματα από τις σοβαρές παραβάσεις. Η εγκύκλιος επισημαίνει ότι κάθε δημόσιος φορέας διατηρεί το δικαίωμα να αξιολογεί κατά περίπτωση αν η σχέση εμπιστοσύνης με μια εταιρεία έχει κλονιστεί.

Αν, για παράδειγμα, μια εταιρεία έχει επανειλημμένα καθυστερήσει παραδόσεις ή εμφανίζει συστηματικά προβλήματα, μπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει «επαναλαμβανόμενη πλημμέλεια» και να αποκλειστεί, ακόμη κι αν καμία από τις κυρώσεις δεν ξεπερνά το όριο του 2%.

Παραδείγματος χάριν, μια εταιρεία καθαρισμού που έχει δεχτεί έξι μικρά πρόστιμα σε τρία χρόνια για πλημμελή εργασία, μπορεί να αποκλειστεί αν αυτό δείχνει σταθερό μοτίβο παρατυπιών. Αντίθετα, μία μόνο απομονωμένη κύρωση, εφόσον έχει τακτοποιηθεί, δεν θεωρείται επαρκής λόγος αποκλεισμού.

Εν τω μεταξύ ενώ μέχρι σήμερα, ακόμη και μικρές κυρώσεις έπρεπε να δηλώνονται στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης (ΕΕΕΣ). Πλέον, αυτό δεν είναι υποχρεωτικό για κυρώσεις κάτω του 2%, εκτός αν η αναθέτουσα αρχή ζητήσει ρητά το αντίθετο.

Οι νέες ρυθμίσεις εφαρμόζονται ακόμη και σε διαγωνισμούς που ξεκίνησαν πριν από τον Ιούλιο του 2025, εφόσον δεν έχει ολοκληρωθεί η φάση αξιολόγησης. Παράλληλα, οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να προσαρμόσουν τα έγγραφα των διακηρύξεών τους ώστε να συνάδουν με το νέο καθεστώς.

Σχετικά άρθρα:

Αλλαγή σκυτάλης στο ΥΠΕΘΟ: Η Χρύσα Μήλιου στη θέση-κλειδί για τη φορολογική πολιτική – FinanceNews.gr Quest: Στα 22,4 εκατ. τα καθαρά κέρδη, άνοδος τζίρου 10,2% Χρηματιστήριο: Trading σε στενό εύρος – Στο επίκεντρο τα εταιρικά κέρδη – FinanceNews.gr Τελεσίγραφο Τραμπ για τη Γάζα: Συμφωνία ή καταστροφή της Χαμάς – Τι ζήτησε ο Νετανιάχου – FinanceNews.gr