Στενεύει το «λουρί» στις δημόσιες δαπάνες – Πώς λειτουργεί η νέα ρήτρα διαφυγής – FinanceNews.gr
Νέο πλαίσιο δαπανών από ΥΠΟΙΚ: Καθαρές δαπάνες υπό όριο, αυστηροί κανόνες, ρήτρα διαφυγής και πλέγμα μέτρων στήριξης πολιτών και επενδύσεων
Σε δημόσια διαβούλευση τίθεται από σήμερα το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου δημοσιονομικής διαχείρισης. Στόχος, η ενσωμάτωση των νέων ευρωπαϊκών κανόνων για τον έλεγχο των κρατικών δαπανών, η ενίσχυση της διαφάνειας και η θέσπιση μηχανισμών δημοσιονομικής ευστάθειας.
Το νέο πλαίσιο προβλέπει:
- Καθαρές δαπάνες με όριο: Οι δαπάνες του κράτους δεν θα μπορούν να αυξάνονται ταχύτερα από τον ρυθμό που ορίζει το τετραετές Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Σχέδιο, ανεξαρτήτως εσόδων.
- Πλεονασματικό ισοζύγιο: Παραμένει ενεργό το όριο του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα, ενώ απαιτείται πρωτογενές πλεόνασμα.
- Μηχανισμός διόρθωσης: Ενεργοποιείται αυτόματα σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους.
Παράλληλα, καθιερώνονται νέοι κανόνες:
- Πολυετής προγραμματισμός: Εκτός από τον ετήσιο προϋπολογισμό, θα καταρτίζεται και πολυετές σχέδιο δαπανών.
- Ενίσχυση Δημοσιονομικού Συμβουλίου: Αναβαθμίζεται θεσμικά και οργανωτικά.
- Εθνικό Μητρώο Παροχών: Συγκέντρωση όλων των κρατικών παροχών προς φυσικά πρόσωπα σε μια ενιαία βάση δεδομένων.
Νέα μέτρα στήριξης πολιτών και επενδύσεων
Το νομοσχέδιο προβλέπει επιπλέον:
- Επιστροφή ενοικίου για κύρια και φοιτητική κατοικία, μία φορά τον χρόνο.
- Ετήσιο επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία.
- Παράταση φοροαπαλλαγών για αναβάθμιση κτιρίων.
- Ενίσχυση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον παρεμβάσεις:
- Αύξηση φαρμακευτικής δαπάνης για την περίοδο 2026-2030 κατά 100 εκατ. ευρώ ετησίως.
- Νομοθετική ρύθμιση για μετακινήσεις δημοσίων υπαλλήλων με αναπηρία.
- Κίνητρα επίτευξης στόχων και για το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.
Τι σημαίνει στην πράξη ο κανόνας καθαρών δαπανών
Για το 2026, ο ρυθμός αύξησης των καθαρών δαπανών δεν μπορεί να ξεπερνά το 3,6%. Αυτό σημαίνει περιθώριο αύξησης περίπου 3,6 δισ. ευρώ. Εάν υπάρξει υπέρβαση εσόδων λόγω πολιτικών μέτρων (π.χ. καταπολέμηση φοροδιαφυγής), τότε ο στόχος δύναται να αναθεωρηθεί. Αντίθετα, επιπλέον έσοδα από τουρισμό ή κατανάλωση δεν μεταφράζονται σε αντίστοιχη αύξηση δαπανών.
Σε περίπτωση καλύτερης απόδοσης έναντι στόχου, προβλέπεται μεταφορά του περιθωρίου στις επόμενες χρονιές (έως 0,3% του ΑΕΠ). Σε αρνητικά σενάρια, μπορούν να αξιοποιηθούν αποταμιευμένοι πόροι.
Δημοσιονομικό πλαίσιο με νέα ρήτρα διαφυγής και ειδικές πρόνοιες
Το νομοσχέδιο εισάγει σημαντικές καινοτομίες στον τρόπο με τον οποίο το κράτος θα διαχειρίζεται τις δαπάνες του, με κεντρικό στοιχείο τον «κανόνα καθαρών δαπανών». Σύμφωνα με αυτόν, οι δημόσιες δαπάνες δεν θα μπορούν να αυξάνονται πέρα από έναν προκαθορισμένο ρυθμό, ανεξαρτήτως των εσόδων. Η απόκλιση από τον κανόνα είναι επιτρεπτή μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις.
Ειδικές πρόνοιες – πότε επιτρέπεται απόκλιση:
- Ρήτρα διαφυγής γενικού χαρακτήρα: Ενεργοποιείται σε περιπτώσεις ευρείας οικονομικής διαταραχής ή κρίσης – π.χ. πανδημία, μεγάλης κλίμακας φυσική καταστροφή. Σε αυτήν την περίπτωση, μια χώρα μπορεί να υπερβεί τους στόχους δαπανών χωρίς άμεσες δημοσιονομικές κυρώσεις, εφόσον η ΕΕ εγκρίνει την ενεργοποίηση της ρήτρας.
- Εθνική ρήτρα διαφυγής: Επιτρέπει την εξαίρεση συγκεκριμένων κατηγοριών δαπανών από τους περιορισμούς, όπως:
- Αμυντικές δαπάνες: Η Ελλάδα έχει ήδη υποβάλει αίτημα για την εξαίρεσή τους από τον υπολογισμό του ελλείμματος. Αυτό παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία για εξοπλιστικά προγράμματα χωρίς να παραβιάζεται το δημοσιονομικό πλαίσιο.
- Δαπάνες με προσωρινό χαρακτήρα: Όπως επείγουσες παρεμβάσεις για φυσικές καταστροφές ή μέτρα ενίσχυσης σε περιόδους αναταραχής στις αγορές.
- Πλεόνασμα δαπανών προηγούμενων ετών: Αν οι δαπάνες τα προηγούμενα χρόνια ήταν χαμηλότερες των στόχων, δίνεται η δυνατότητα πρόσθετης αύξησης έως 0,3% του ΑΕΠ για τα επόμενα έτη. Δηλαδή, ένα είδος «αποθεματικού ευελιξίας».
Κυρώσεις για υπέρβαση χωρίς πρόβλεψη: Αν μια χώρα παραβιάσει τον κανόνα δαπανών χωρίς δικαιολογημένες εξαιρέσεις, ενεργοποιείται αυτόματα διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προειδοποιήσεις, απαιτήσεις για διορθωτικά μέτρα και, τελικά, περιοριστικές πολιτικές.
Η νέα αρχιτεκτονική έχει σχεδιαστεί ώστε να συνδυάζει τη δημοσιονομική πειθαρχία με έναν βαθμό ευελιξίας, ανάλογα με τις συνθήκες. Παράλληλα, προωθείται μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία, με τον καθορισμό στόχων μέσω του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου και την ενίσχυση του ρόλου του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Διαβάστε επίσης: Προειδοποίηση ΕΚΤ: Τα μέτρα στήριξης «φουσκώνουν» τον πληθωρισμό
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
