ΦΠΑ: Η μεγαλύτερη σωρευτική μείωση κενού στην ΕΕ καταγράφεται στην Ελλάδα (2019–2024) – FinanceNews.gr
Η έκθεση «VAT Gap in Europe Report 2025» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταγράφει ουσιαστική και διατηρήσιμη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης στην Ελλάδα, με αιχμή τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ).
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, το λεγόμενο κενό ΦΠΑ (VAT gap) υποχωρεί για πρώτη φορά σε μονοψήφιο ποσοστό το 2024, τοποθετώντας τη χώρα κοντά ή και κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εξέλιξη κενού ΦΠΑ (2019–2024)
Το κενό ΦΠΑ ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ των θεωρητικά αναμενόμενων εσόδων ΦΠΑ (βάσει οικονομικής δραστηριότητας και ισχυόντων συντελεστών) και των πραγματικά εισπραχθέντων εσόδων. Περιλαμβάνει τόσο φοροδιαφυγή όσο και αφερεγγυότητα, διοικητικά σφάλματα και καθυστερήσεις, αλλά όχι τις συνειδητές πολιτικές επιλογές απαλλαγών και μειωμένων συντελεστών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν:
- 2019: 24,0%
- 2022: 12,4%
- 2023: 11,4%
- 2024 (προκαταρκτική εκτίμηση): ~9,0%
Σε όρους εξαετίας, η μείωση ανέρχεται σε περίπου 15 ποσοστιαίες μονάδες, ή σχεδόν 60% σε σχέση με το επίπεδο του 2019. Η Ελλάδα καταγράφει τη μεγαλύτερη σωρευτική βελτίωση μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ κατά την περίοδο 2019–2024.
Συγκριτική ευρωπαϊκή εικόνα
Για το 2023, ο μέσος όρος του κενού ΦΠΑ στην ΕΕ διαμορφώθηκε στο 9,5%. Η Ελλάδα, με 11,4%, έχει πλέον συγκλίνει σημαντικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όταν το 2019 παρουσίαζε υπερδιπλάσια απόκλιση (24% έναντι 11,1%).
Σε όρους μείωσης από το 2019, ακολουθούν:
- Ελλάδα: −12,7 ποσοστιαίες μονάδες
- Τσεχία: −6,6 π.μ.
- Αυστρία: −5,8 π.μ.
- Ολλανδία: −4,2 π.μ.
- Κροατία: −3,7 π.μ.
Η προκαταρκτική εκτίμηση για το 2024 ενισχύει περαιτέρω την πρωτιά της Ελλάδας, καθώς καμία άλλη χώρα δεν προσεγγίζει αντίστοιχη σωρευτική βελτίωση.
Δημοσιονομικές επιπτώσεις σε απόλυτους αριθμούς
Η μείωση του κενού ΦΠΑ έχει άμεση και μετρήσιμη δημοσιονομική απόδοση:
- 2019: απώλειες ΦΠΑ ~4,87 δισ. ευρώ
- 2023: απώλειες ~2,53 δισ. ευρώ
- 2024 (εκτίμηση): απώλειες ~2,12 δισ. ευρώ
Η διαφορά μεταφράζεται σε:
- +2,3 δισ. ευρώ ετησίως το 2023 σε σχέση με το 2019
- +2,7 δισ. ευρώ ετησίως με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία του 2024
Τα επιπλέον αυτά έσοδα συνέβαλαν καθοριστικά στη διεύρυνση του πρωτογενούς πλεονάσματος των τελευταίων ετών.
Μόνιμος χαρακτήρας των εσόδων και δημοσιονομικός χώρος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η συγκεκριμένη αύξηση εσόδων έχει δομικό και επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα, καθώς προκύπτει από βελτίωση της συμμόρφωσης και όχι από έκτακτα μέτρα ή αύξηση φορολογικών συντελεστών. Ως εκ τούτου, τα έσοδα αυτά μπορούν να αξιοποιούνται για:
- μόνιμες αυξήσεις μισθών,
- σταθερές κοινωνικές παροχές,
- ή μειώσεις άλλων φορολογικών επιβαρύνσεων,
- χωρίς παραβίαση των νέων ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων που ισχύουν από το 2024 και θέτουν ανώτατα όρια ετήσιας αύξησης δαπανών.
Διάκριση «κενού συμμόρφωσης» και «κενού πολιτικής»
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι το κενό ΦΠΑ δεν ταυτίζεται πλήρως με τη φοροδιαφυγή. Παράλληλα με το κενό συμμόρφωσης, υφίσταται και το λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ», το οποίο απορρέει από:
- μειωμένους συντελεστές,
- γεωγραφικές εξαιρέσεις,
- ειδικά καθεστώτα και απαλλαγές.
Για την Ελλάδα, το κενό πολιτικής ΦΠΑ ανήλθε το 2023 στο 57,1% του θεωρητικά μέγιστου δυνητικού εσόδου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και με μηδενική φοροδιαφυγή, τα πραγματικά έσοδα ΦΠΑ θα παρέμεναν περίπου στο ήμισυ των θεωρητικών, λόγω συνειδητών πολιτικών επιλογών.
Προοπτικές 2025–2026
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η καθοδική πορεία του κενού ΦΠΑ θα συνεχιστεί και την περίοδο 2025–2026, ως αποτέλεσμα:
- της πλήρους ωρίμανσης των ψηφιακών εργαλείων ελέγχου (myDATA, διασύνδεση POS–ταμειακών, καθολική χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών και IRIS),
- της εντατικοποίησης των στοχευμένων διασταυρώσεων σε πραγματικό χρόνο,
- αλλά και της επέκτασης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ κατά 30% σε επιπλέον 20 νησιά του Αιγαίου από 1.1.2025, που επηρεάζει θετικά το συνολικό φορολογικό περιβάλλον συμμόρφωσης.
Συνολικά, η Ελλάδα μεταβαίνει από χώρα υψηλού φορολογικού κινδύνου σε παράδειγμα ταχείας δημοσιονομικής σύγκλισης στον τομέα του ΦΠΑ, με μετρήσιμα, μόνιμα και διαρθρωτικά οφέλη για τα δημόσια οικονομικά.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
